De bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid, “de bijzondere wat … ?”

De voorbije weken was in de media veel te doen rond de afschaffing van de ‘bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid’ (soms afgekort als de BBSZ). Recent besliste de federale regering om deze bijdrage te verlagen. De Minister van Financiën drukte bovendien reeds meermaals zijn wens uit om ze op termijn helemaal uit te doven. Maar wat houdt dat monster, want dat is het juridisch gezien toch wel, van de ‘bijzondere bijdrage voor de sociale bijdrage’ nu precies in?

In deze bijdrage leggen we u uit wat deze bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid inhoudt en wat ermee gaat gebeuren in de toekomst.

Toepassingsgebied

Vallen onder het toepassingsgebied van deze bijzondere bijdrage  :

• de werknemers of daarmee gelijkgestelden die onder een stelsel van sociale zekerheid vallen;
• bepaalde mandatarissen en de bedienaars van erkende erediensten & lekenraadgevers;
• de gerechtigden op geïndexeerde socialezekerheidsuitkeringen, met uitsluiting van de pensioenuitkeringen.

Bepaalde gezinnen zijn evenwel niet onderworpen aan deze:

• de gezinnen die uitsluitend bestaan uit zelfstandigen of uit personen die een rust- of overlevingspensioen genieten als zelfstandige;
• de gezinnen die bestaan uit een zelfstandige wiens echtgeno(o)t(e) een minder dan halftijdse activiteit uitoefent als werknemer of daarmee gelijkgestelde.

Back to the future: 1994

De bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid werd in 1994 geïntroduceerd, in het kader van de sanering van de overheidsfinanciën, het zogenaamde Globaal Plan van de regering Dehaene I. Onderdeel van het Globaal Plan was het verhogen van de financiering van de sociale zekerheid. Met de gekozen oplossing, de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid, vond de geboorte van een mooi staaltje van Belgische wetgevende creativiteit plaats: er werd een nieuwe sociale bijdrage geïntroduceerd die werkgevers moeten afhouden van het nettoloon van de werknemer en doorstorten aan de RSZ. Het bedrag hiervan is echter niet definitief. Er volgt nog een eindafrekening, in de personenbelasting van de werknemer, rekening houdend met het belastbare netto-inkomen van het betrokken gezin (dus niet enkel het inkomen van de individuele werknemer!). Het bedrag dat werknemers en ambtenaren n.a.v. de eindafrekening van hun personenbelasting moeten betalen of terugkrijgen van de fiscus, omvat bijgevolg deels deze bijzondere bijdrage.Overigens, weinig verrassend gaf ook deze creatieve constructie snel aanleiding tot toepassingsproblemen (en halfslachtige oplossing), in het bijzonder in geval van grensarbeid. Denk bijvoorbeeld aan grensarbeiders die wel onderworpen zijn aan de Belgische sociale zekerheid maar niet aan de Belgische personenbelasting.

Eerste stap: maandelijkse afhouding door de werkgever

De hoogte van de inhouding wordt bepaald op basis van het kwartaalloon van de werknemer. De inhouding vindt wel elke maand plaats.

Tweede stap: eindafrekening via de personenbelasting

Het jaartotaal van deze maandelijkse inhoudingen verschijnt op de fiscale fiche van de werknemer. De werknemer moet deze vermelden op zijn aangifte van de personenbelasting.

Het definitieve bedrag van de bijzondere bijdragen wordt berekend op basis van het totale belastbare netto-inkomen. In principe dus ook inkomsten die men niet als loontrekkende heeft verworven. Een aantal welbepaalde inkomsten worden hierbij wel uitgesloten (o.m. afzonderlijk belaste inkomsten). Maar bijvoorbeeld onroerende inkomsten alsook inkomsten ingevolge een activiteit als zelfstandige komen wel in aanmerking.

Indien de werknemer gehuwd of wettelijk samenwonend is, wordt de bijzondere bijdrage berekend op het totale belastbare netto-inkomen van beide personen samen, ook indien slechts één van hen werknemer is.

Feitelijke samenwonen kan in bepaalde situaties dus fiscaal interessanter zijn, in het bijzonder indien de partners een laag belastbaar inkomen genieten. Genieten beide partners evenwel een hoog belastbaar inkomen, dan kan een huwelijk of wettelijke samenwoning net wel interessanter zijn qua bijzondere bijdrage. Omdat de inkomsten van het koppel dan samengeteld worden zit men immers sneller aan het plafondbedrag van 731,28 euro, dan mochten zij feitelijk samenwonen en dus beiden apart belast worden.

In de Vlaamse media werd geopperd dat de vermindering – en op termijn een volledige afschaffing – van de bijzondere bijdrage relatief bekeken minder voordelig is voor alleenstaanden. Algemeen beschouwd kan men stellen dat gehuwden en koppels die wettelijk samenwonen, doordat hun belastbare inkomsten samengevoegd worden, relatief gezien meer bijzondere bijdragen verschuldigd zijn in vergelijking met twee alleenstaanden die elk de helft van het belastbaar inkomen van dat koppel genieten (zie voorbeelden). Algemeen beschouwd kan dus gesteld worden dat zij die gehuwd zijn of wettelijk samenwonen meer gebaat zijn met een vermindering – en op termijn afschaffing – van de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid. Enkel in geval van een zeer hoog belastbaar netto-inkomen wordt een alleenstaande harder getroffen dan het gehuwde/wettelijk samenwonend koppel met eveneens een zeer hoog belastbaar netto-inkomen. Dit onder meer ingevolge het plafond van 731,28 euro. Er geldt slechts één enkel plafondbedrag voor het koppel (lees: verdeling van de kost over de twee personen), terwijl de alleenstaande die last alleen draagt. 

Merk overigens op dat alle voormelde bedragen niet onderworpen zijn aan indexatie. De actuele bedragen  en percentages zijn dus nog steeds dezelfde als in 1994! De levensduurte steeg uiteraard wel. Men kan bijgevolg stellen dat de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid gedurende zijn 27 jarig bestaan gepaard ging met een permanente sluipende belastingverhoging. De verschillende schijven werden immers nooit aangepast ingevolge de stijging van de levensduurte.

Begroting 2022: vermindering van de bijzondere bijdrage

Als onderdeel van de begroting van 2022 besliste de federale regering om de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid te verminderen. Uit de media vernemen we dat de vermindering geconcretiseerd zou worden door het terugbrengen van het plafond van 731,28 euro naar  581 euro. Ook zou het percentage van 9% dalen naar 7%. Verdere details ontbreken vooralsnog (bijvoorbeeld een herziening van het tarief voor de inkomensgroep 21.070,94 – 60.161,85, of de nieuwe tarieven voor de berekening van de maandelijkse inhoudingen die de werkgever moet doen). Wordt dus ongetwijfeld nog vervolgd.