Focus op het gebruik van dashcams
Van op 31 Mei 2023De laatste jaren worden dashcams steeds meer in voertuigen geïnstalleerd. Tot op heden zijn er echter geen specifieke voorschriften voor het gebruik ervan. Daarom zal de werkgever, afhankelijk van het gebruik ervan, onderworpen zijn aan de AVG of aan de wet tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera's.
1. Een dashcam ?
Een dashcam, van het Engelse dashboard camera, is een kleine camera die wordt geïnstalleerd op het dashboard of de voorruit van een voertuig. Ze wordt voornamelijk gebruikt om het beeld van de bestuurder (zicht op de weg) gedurende de rit te filmen. Afhankelijk van het model, kan de dashcam tegelijkertijd het interieur van de auto filmen.
2. Standpunt van de Gegevensbeschermingsautoriteit over het gebruik van dashcams
De Gegevensbeschermingsautoriteit (hierna: GBA) maakt een onderscheid naargelang de dashcam wordt gebruikt voor recreatieve doeleinden, als bewijsmateriaal bij een aanrijding, of in het interieur van een taxi.
2.1. Recreatief gebruik
De GBA is van mening dat wanneer een persoon een dashcam gebruikt om op vakantie de weg te filmen, de AVG niet van toepassing is indien de opnames uitsluitend voor persoonlijke of huishoudelijke doeleinden worden gebruikt (de beelden alleen of in familiekring bekijken). Alleen als de persoon de beelden openbaar maakt (door ze op het internet te verspreiden of door ze met een aanzienlijk aantal mensen te delen), wordt de AVG toegepast en moet de betrokkene voldoen aan de verplichtingen die uit de verordening voortvloeien. Hij moet zo bijvoorbeeld het proportionaliteitsbeginsel naleven, alsook de verplichting om informatie te verstrekken, veiligheidsmaatregelen te treffen en een register van verwerkingsactiviteiten bij te houden.
2.2. Gebruik als bewijsmateriaal bij een aanrijding
Als de dashcam als doel heeft om bewijsmateriaal te verzamelen bij een aanrijding, is volgens de GBA sprake van gerechtelijke persoonsgegevens. In principe is de verwerking van dergelijke gegevens verboden door de AVG. Er zijn echter uitzonderingen op dit verbod, zoals natuurlijke of rechtspersonen die de gegevens verwerken voor het beheer van hun eigen geschillen. In dat geval is het gebruik van een dashcam mogelijk, zolang de bepalingen van de AVG worden nageleefd. De eigenaar van de dashcam, die wordt beschouwd als de verantwoordelijke van de verwerking, moet onder meer:
- het proportionaliteitsbeginsel eerbiedigen: bijvoorbeeld door de beelden 's avonds te wissen als zich overdag geen incidenten hebben voorgedaan;
- voldoen aan de informatieverplichting: de bestuurder moet de tegenpartij er vanaf het eerste contact over informeren dat er een dashcam in de wagen aanwezig is en dat de beelden van de aanrijding worden opgenomen;
- de nodige veiligheidsmaatregelen nemen;
- een register van verwerkingsactiviteiten bijhouden.
2.3. Gebruik in het interieur van een taxi
Wanneer een taxibedrijf om veiligheidsredenen een dashcam in een taxi installeert om het interieur van het voertuig te filmen (met name om vandalisme of diefstal tegen te gaan of om de veiligheid van de chauffeurs te verhogen), wordt deze dashcam beschouwd als een vaste bewakingscamera (ook al rijdt het voertuig, de plaats die wordt bewaakt, namelijk het interieur van het voertuig, is altijd dezelfde) die in een besloten plaats voor het publiek toegankelijk is. In dit geval is de wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera's (hierna: de camerawet) van toepassing.
3. Gebruik van dashcams in het kader van een arbeidsrelatie
3.1. Cao nr. 68? AVG? Camerawet?
Er zijn geen specifieke regels voor het gebruik van dashcams. Deze laatste worden geacht buiten het toepassingsgebied van cao nr. 68 te vallen. Cao nr. 68 is immers van toepassing op "elk bewakingssysteem dat een of meer camera's bevat en ertoe strekt om bepaalde plaatsen of activiteiten op de arbeidsplaats te bewaken vanuit een punt dat zich geografisch op afstand van die plaatsen of activiteiten bevindt, met of zonder het oog op de bewaring van de beeldgegevens die het inzamelt en overbrengt". Dashcams vallen dus niet onder deze definitie.
Zoals blijkt uit het onderscheid dat de GBA maakt, zullen de AVG en/of de camerawet dus van toepassing zijn wanneer de werkgever deze technologie gebruikt.
3.2. AVG
De werkgever moet de fundamentele beginselen van rechtmatigheid, finaliteit, proportionaliteit en transparantie respecteren die zijn vastgelegd in de AVG als hij persoonsgegevens verwerkt die zijn verzameld via een dashcam.
3.2.1. Rechtmatigheid
Om de gegevensverwerking door de werkgever rechtmatig te laten zijn, moet de rechtsgrond ervan worden vastgesteld. De volgende rechtsgronden kunnen worden overwogen voor het gebruik van dashcams:
- de toestemming van de werknemer: in dit geval is een individueel schrijven vereist dat alle relevante informatie over de verwerking bevat. Dat kan door een specifieke clausule in de arbeidsovereenkomst op te nemen of door een aan de arbeidsovereenkomst gehechte overeenkomst te ondertekenen.
- de verwezenlijking van het door de werkgever nagestreefde gerechtvaardigd belang: doeleinden zoals het verzamelen van beelden voor bewijsvoering bij een aanrijding of het controleren van de werknemer lijken toelaatbaar voor zover zij noodzakelijk zijn voor de verwezenlijking van het gerechtvaardigd belang van de werkgever.
3.2.2. Finaliteit
De dashcam kan alleen worden gebruikt als de doelstellingen van haar installatie duidelijk zijn omschreven. De volgende doeleinden zouden kunnen worden aangehaald:
- controle van de werknemer: controle van het rijgedrag van de werknemer die veel op de weg is of waarvan de wagen zichtbaar het logo van de onderneming draagt, zou ook gerechtvaardigd kunnen zijn, met name als er aanwijzingen zijn dat dit gedrag niet strookt met de waarden van het bedrijf.
- veiligheid van de werknemer of het voertuig: sommige dashcams maken gps-tracking mogelijk. In een gevoelige sector zou geolokalisatie via de dashcam het voertuig van de werknemer kunnen lokaliseren en hem zo nodig te hulp schieten. Bovendien zou er bij autodiefstal informatie kunnen worden doorgegeven aan de politie om haar interventie te vergemakkelijken.
- bewijsvoering bij een aanrijding: het is gerechtvaardigd dat een werkgever, net als een particulier, aan zijn verzekeraar of voor de rechtbanken en hoven dashcambeelden kan aanvoeren als bewijsmateriaal.
De werkgever moet echter voorzichtig zijn bij het bepalen van het doel. De beelden kunnen immers niet worden gebruikt voor andere doeleinden dan die waarvoor zij oorspronkelijk zijn verzameld: als de beelden worden verzameld om mogelijke incidenten te documenteren, kunnen zij in principe niet achteraf worden gebruikt om het rijgedrag van de werknemer te analyseren.
3.2.3. Proportionnaliteit
De werkgever mag de dashcam niet gebruiken op een manier die onverenigbaar is met het omschreven doel. Het gebruik ervan moet dus passend , relevant en noodzakelijk zijn voor het beoogde doel.
In het algemeen wordt aangenomen dat als het doel is om de werknemer te controleren, een voortdurend toezicht een verregaande inbreuk vormt op de privacy van de werknemer.
Wat betreft de bewijsvoering bij een aanrijding wordt vaak aangenomen dat:
- enkel de beelden moeten worden opgenomen en niet het geluid;
- de beelden moeten dezelfde dag worden verwijderd als er geen ongeluk is gebeurd.
3.2.4. Transparantie
De werknemer in wiens auto een dashcam geïnstalleerd wordt, moet op voorhand geïnformeerd worden over het feit dat de dashcam geïnstalleerd werd, wat en wanneer ze filmt en voor welke doeleinden. De werkgever moet zijn werknemer ook informeren over de bewaringstermijn van de beelden en over zijn recht om inzage en om ze desgevallend te laten corrigeren.
Het wordt aangeraden al deze informatie te centraliseren in het arbeidsreglement.
Er moet worden opgemerkt dat de ondernemingsraad geïnformeerd en geraadpleegd moet worden, als het gebruik van een dashcam voldoet aan de voorwaarden om als de invoering van een nieuwe technologie beschouwd te worden in de zin van cao nr. 39.
3.3. Camerawet
Als de werkgever de dashcam in het interieur van het voertuig gebruikt om vandalisme of diefstal tegen te gaan of om de veiligheid van zijn werknemer te verhogen en derden gefilmd kunnen worden, is de camerawet van toepassing. In dat geval zal de werkgever bepaalde verplichtingen moeten nakomen die uit deze wetgeving voortvloeien:
- de dashcam uiterlijk de dag voordat hij in gebruik wordt genomen, aanmelden bij de politie via de website www.declarationcamera.be;
- een register bijhouden van de camerabewakingsactiviteiten, zodra de dashcam in gebruik wordt genomen;
- een pictogram aanbrengen bij de ingang van de bewaakte plaats, zodra de dashcam in gebruik wordt genomen.
4. Wat onthouden we in de praktijk?
Werkgevers die dashcams gebruiken in auto's die aan hun werknemers ter beschikking worden gesteld, moeten de voorwaarden voor het gebruik ervan vastleggen in het arbeidsreglement om te voldoen aan de AVG.
Om de toestemming van de werknemer te verkrijgen, is een individuele overeenkomst nodig.
In sommige gevallen (zie punt 3.3) moet de werkgever de dashcam aanmelden op de website www.declarationcamera.be en aan de andere verplichtingen van de camerawet voldoen.
Bronnen: