HORECA: 360 vrijwillige netto-overuren per jaar

Het is officieel: werknemers in de horeca kunnen 360 vrijwillige netto-overuren per jaar presteren.

Sinds 1 december 2015 kunnen werkgevers in de horeca die gebruikmaken van het geregistreerd kassasysteem ("witte kassa") 360 netto-overuren per jaar laten presteren door hun werknemers. Het zijn overuren die op vraag van de werknemer niet worden ingehaald en wegens "buitengewone vermeerdering van werk" of "onvoorziene noodzaak" worden gepresteerd. Op deze netto-overuren zijn geen sociale bijdragen noch bedrijfsvoorheffing verschuldigd: de werknemer strijkt het totale door de werkgever betaalde loon op, zonder enige belasting!

Deze netto-overuren zijn zowel voor werkgever als werknemer zeer voordelig, maar de te vervullen  voorwaarden en formaliteiten zijn evenwel zeer strikt:

•  het voorafgaand akkoord van de vakbondsafvaardiging over de reden alsook de toestemming van de sociale inspectie zijn vereist,

• de gepresteerde overuren moeten aan de sociale inspectie of de RVA worden gemeld,
• de werknemer moet voor het verstrijken van de loonperiode gevraagd hebben om de gepresteerde overuren niet in te halen,
• in geval van buitengewone vermeerdering van werk moet het werkrooster bovendien 24 uur op voorhand worden uitgehangen. Deze formaliteiten ontmoedigen de werkgevers om een beroep te doen op deze netto-overuren.

Om deze toestand te verhelpen, biedt de wet van 15 januari 2018 houdende diverse bepalingen inzake werk de werkgevers met een witte kassa voortaan de mogelijkheid om 360 vrijwillige netto-overuren per jaar te laten presteren door hun werknemers. De formaliteiten zijn hier veel eenvoudiger: het volstaat een voorafgaand akkoord te sluiten met de werknemer die overuren wenst te presteren zonder daarbij het akkoord van enige interne of externe instantie te moeten vragen.

Deze vrijwillige overuren zijn netto-overuren: ze zijn vrijgesteld van sociale bijdragen en bedrijfsvoorheffing.  De werknemer strijkt 100 % van het door de werkgever betaalde loon op.

Zoals voor de niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzaak wordt voor deze vrijwillige overuren geen overloon betaald. Enkel het normale loon aan 100 % is verschuldigd, zonder mogelijke inhaalrust voor de werknemer.

Deze vrijstellingen inzake sociale zekerheid, fiscaliteit en overloon gelden evenwel slechts voor een maximum van 360 uren per werknemer en per jaar voor de twee soorten overuren samen.

Een werknemer kan elk jaar dus tot 360 vrijwillige overuren presteren bij een werkgever die gebruikmaakt van de witte kassa en tot 360 niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk en onvoorziene noodzaak. Van deze uren zijn enkel de eerste 360 overuren van het jaar netto-overuren die op sociaal en fiscaal vlak zijn vrijgesteld en waarvoor geen overloon wordt betaald.

Welke werkgevers?

De vrijwillige overuren moeten worden verricht bij een werkgever die ressorteert onder de horecasector of bij een gebruiker uit de horecasector bij wie de werknemer als uitzendkracht werkt.

De werkgever of de gebruiker moet in elke uitbatingsplaats gebruikmaken van het geregistreerd kassasysteem (witte kassa) dat hij bij de belastingadministratie moet aangeven.[1]

Deze nieuwe reglementering is dus niet van toepassing op werkgevers zonder witte kassa. Bij deze werkgevers mogen de werknemers slechts de volgende overuren presteren:

• 300 niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzaak: voor deze uren gelden dezelfde vrijstellingen inzake sociale zekerheid, fiscaliteit en overloon;

• 100 vrijwillige overuren per jaar: deze vrijwillige, niet in te halen overuren worden betaald met overloon en zijn onderworpen aan RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing.

Welke werknemers?

Het moet gaan om werknemers die voltijds tewerkgesteld zijn en bereid zijn om overuren te presteren.

Voorafgaande formaliteiten?

Om de door de werkgever aangeboden overuren te kunnen presteren, moet de werknemer vooraf zijn wens om op vrijwillige basis overuren te presteren kenbaar gemaakt hebben. Als gevolg van deze aanvraag volstaat het een schriftelijk akkoord te sluiten met de werknemer voor een maximumduur van 6 maanden. Dit akkoord moet vóór de prestatie van vrijwillige overuren worden gesloten. Het kan zo vaak als de partijen dit wensen, worden hernieuwd. GROUP S stelt een model van overeenkomst inzake vrijwillige overuren in de horeca ter beschikking van haar aangeslotenen.

De formaliteiten die aan de prestatie van vrijwillige overuren voorafgaan, zijn heel wat lichter dan  de formaliteiten voor niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzaak. De toestemming van enige interne of externe instantie is hier niet nodig.

Jaarlijks quotum van 360 vrijwillige overuren

De wet staat de werknemer toe om 360 vrijwillige overuren per kalenderjaar te presteren. Er moet geen sector- of ondernemings-cao worden gesloten om dit jaarlijks quotum te bevestigen.

Op de 360 niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzaak is een tweede beperking van toepassing: deze 360 overuren per jaar moeten beperkt zijn tot maximum 143 uren per periode van 4 maanden. Deze beperking tot 143 uren per periode van 4 maanden is niet van toepassing op de 360 vrijwillige overuren per jaar.

 Maximale dagelijkse en wekelijkse grens

De maximale arbeidsduur, vrijwillige overuren inbegrepen, mag 11 uur per dag en 50 uur per week niet overschrijden.

Interne grens en Europese grens

De 360 vrijwillige overuren moeten niet in aanmerking worden genomen voor de naleving van de interne grens.

De Europese grens van de arbeidstijd  is van toepassing op de vrijwillige overuren: de arbeidstijd, overuren inbegrepen, mag over een periode van 4 maanden niet meer bedragen dan gemiddeld 48 uren per week.

Netto-overuren zonder overloon

360 vrijwillige overuren per jaar geven geen recht op overloon of inhaalrust. Enkel het gewone loon aan  100 % is verschuldigd.

Deze 360 vrijwillige overuren zijn vrijgesteld van patronale en persoonlijke socialezekerheidsbijdragen en zijn niet belastbaar: er moet geen bedrijfsvoorheffing worden ingehouden. De werknemer strijkt 100 % van het door de werkgever betaalde loon op.

Deze vrijstellingen inzake overloon, RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing gelden enkel voor een jaarlijks totaal van 360 overuren dat de vrijwillige overuren en de niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzaak omvat.

Een werknemer kan elk jaar dus tot 360 vrijwillige overuren presteren bij een werkgever die gebruikmaakt van de witte kassa en tot 360 niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk en onvoorziene noodzaak. Van deze uren zijn enkel de eerste 360 overuren van het jaar netto-overuren die op sociaal en fiscaal vlak zijn vrijgesteld en waarvoor geen overloon wordt betaald. 

Wat met overuren die het jaarlijks quotum van 360 uren overschrijden?

Als een werknemer vrijwillige overuren en op zijn vraag niet in te halen overuren als gevolg van een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzaak presteert die samen het jaarlijks quotum van 360 uren overschrijden, dan geven de overuren boven dit jaarlijks quotum recht op overloon (50 % door de week en 100 % op zon- en feestdagen) met onderwerping aan RSZ en bedrijfsvoorheffing.

Aangezien dit teveel aan overuren recht geeft op overloon, kan op deze uren wel de voordelige fiscale behandeling worden toegepast die in de horeca van toepassing is voor een jaarlijks quotum van 360 overuren met overloon.  Het betreft een vermindering van bedrijfsvoorheffing voor de werknemer en een gedeeltelijke vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor de werkgever. Deze voordelige fiscale behandeling is voorbehouden voor de eerste 360 overuren met overloon die de werknemer tijdens het kalenderjaar presteert. Zodra het quotum van 360 overuren met overloon overschreden is, zijn vermindering van bedrijfsvoorheffing en vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing niet meer mogelijk voor de volgende overuren.

Inwerkingtreding

Deze nieuwe reglementering treedt in werking op 15 februari 2018. Er werden geen overgangsmaatregelen genomen om te regelen wat met de vrijwillige overuren moet gebeuren die voor deze datum werden gepresteerd.

Het kabinet van de minister van werk heeft evenwel aan de diensten van de sociale inspectie gevraagd om vanaf september 2017 te tolereren dat werkgevers het systeem van de 360 netto-overuren, voorzien voor niet in te halen overuren wegens buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzaak, al toepassen op de vrijwillige overuren.

Door deze tolerantie van de inspectiediensten zullen de werkgevers niet worden bestraft als ze de vrijstelling inzake overloon en de vrijstelling op sociaal en fiscaal vlak toepassen op de vrijwillige overuren die vóór 15 februari 2018 werden gepresteerd.

Wettelijke referenties

Artikelen 48 tot 51 van de wet van 15 januari 2018 houdende diverse bepalingen inzake werk (BS van 5 februari 2018)

Samengevat