Koopkrachtpremie: wat met de openbare sector?

Het Koninklijk besluit betreffende de koopkrachtpremie werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 28 april 2023. Deze premie, in de privésector toegekend voor bedrijven die tijdens de afgelopen crisis goede resultaten behaalden, kan ook in de openbare sector worden toegekend. Laten we eens kijken naar de voorwaarden die gelden in deze sector.

In de privésector kunnen ondernemingen die in 2022 een hoge winst of een uitzonderlijke hoge winst behaalden, in 2023 een eenmalige “koopkrachtpremie” toekennen. Deze premie moet de vorm aannemen van een papieren of elektronische consumptiecheque. Als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, geldt voor deze premie een voordelig sociaal en fiscaal statuut (zie ons artikel over dit onderwerp). Voor de openbare sector is deze koopkrachtpremie ook beschikbaar onder de volgende voorwaarden.

1. Vrijstellingsvoorwaarden

Onder de hierna beschreven voorwaarden is de koopkrachtpremie (consumptiecheque) vrijgesteld van gewone sociale (zowel patronale als persoonlijke) bijdragen. De werkgever hoeft enkel een bijzondere bijdrage van 16,5% te betalen.

Als de voorwaarden van de sociale regelgeving vervuld zijn, is de koopkrachtpremie vrijgesteld van bedrijfsvoorheffing. De werkgever kan dan weer de volledige premie (inclusief de bijzondere bijdrage) aftrekken als beroepskosten.

Als niet aan alle voorwaarden wordt voldaan, zal de koopkrachtpremie (consumptiecheque) echter onderworpen zijn aan normale sociale bijdragen en aan belasting.

1.1. Verbod op vervanging 

De koopkrachtpremie (consumptiecheque) mag niet worden toegekend ter vervanging of omzetting van loon, premies, voordelen in natura of van enig ander voordeel of aanvulling bij het voorgaande, al dan niet aan socialezekerheidsbijdragen onderworpen.

1.2. Onderhandeling

Over de toekenning van de koopkrachtpremie (consumptiecheque) moet onderhandeld zijn binnen het bevoegde onderhandelingscomité.

De voorwaarde met betrekking tot de "hoge winsten in 2022" en de "uitzonderlijk hoge winsten in 2022" is in principe niet van toepassing in de openbare sector. De (uitzonderlijk) hoge winsten komen alleen voor in situaties waar de koopkrachtpremie (consumptiecheque) wordt toegekend door een collectieve arbeidsovereenkomst op sectorniveau. De meeste openbare instellingen vallen echter niet onder het stelsel van de collectieve arbeidsbetrekkingen van de privésector, op enkele uitzonderingen na (zie ons artikel over dit onderwerp). Bijgevolg is het enkel in het geval van de aanwezigheid van een openbare instelling die onder het stelsel van de collectieve arbeidsbetrekkingen van de privésector valt, dat deze concepten zullen opduiken en dat de voorwaarden met betrekking tot de privésector van toepassing zullen zijn (zie ons artikel over dit onderwerp).

Voor instellingen uit de openbare sector die niet onder het stelsel van collectieve arbeidsbetrekkingen van de privésector vallen, zal de beslissing om de koopkrachtpremie (consumptiecheque) toe te kennen, wel een verantwoording moeten bevatten om aan te tonen dat het om een openbare instelling of dienst gaat die de afgelopen crisis goede resultaten behaalde.

1.3. Hoogste nominale waarde

De regelgeving waarover in het bevoegde onderhandelingscomité werd onderhandeld, vermeldt de hoogste nominale waarde van de consumptiecheque (koopkrachtpremie).  Het  maximumbedrag bedraagt 10 euro per consumptiecheque

Als de nominale waarde van een consumptiecheque (koopkrachtpremie) meer dan 10 euro per consumptiecheque bedraagt, kan de vrijstelling dus niet worden toegepast. Hetzelfde geldt als er in de regelgeving geen informatie staat over de hoogste nominale waarde van de consumptiecheque.

1.4. Koopkrachtpremierekening

Wanneer consumptiecheques (koopkrachtpremie) in elektronische vorm worden toegekend, worden ze geacht te zijn toegekend aan de werknemer op het moment dat zijn koopkrachtpremierekening wordt gecrediteerd.

1.5. Aflevering op naam van de werknemer

De consumptiecheque (koopkrachtpremie) wordt afgeleverd op naam van de werknemer. Deze voorwaarde wordt geacht vervuld te zijn op het moment dat de toekenning ervan en het totale bedrag van de consumptiecheques (koopkrachtpremie) vermeld staan op de individuele rekening van de werknemer en dit overeenkomstig de reglementering inzake het bijhouden van sociale documenten.

1.6. Geldigheid en gebruik

De koopkrachtpremie (consumptiecheque) mag worden uitgereikt vanaf 1 juni 2023 tot 31 december 2023.

Op de papieren koopkrachtpremie (consumptiecheque) staat duidelijk vermeld dat ze geldig is tot 31 december 2024, de datum waarop ze werd uitgereikt en dat ze slechts besteed mag worden voor de betaling van de onderstaande producten.

De koopkrachtpremie (consumptiecheque) kan slechts besteed worden:

• ter betaling van een eetmaal of voor de aankoop van verbruiksklare voeding (idem maaltijdcheques);
• voor de aankoop van producten en diensten met een ecologisch karakter die zijn opgenomen in de lijst bij de cao nr. 98 (idem ecocheques).

1.7. Verbod op omruiling in geld

Consumptiecheques (koopkrachtpremie) kunnen geheel noch gedeeltelijk worden omgeruild voor geld.

1.8. Maximumbedrag

Het totaalbedrag van de koopkrachtpremie (consumptiecheque) die de werkgever toekent, mag niet groter zijn dan 750 euro per werknemer.

2. Vorm van de consumptiecheque (koopkrachtpremie)

Ze moeten op papieren drager of in elektronische vorm worden uitgegeven.

2.1. Op papieren drager

Het Koninklijk besluit bepaalt alleen dat:

• de keuze voor de koopkrachtpremie op papieren drager kan worden geregeld door een collectieve arbeidsovereenkomst;
• als een dergelijke overeenkomst op het niveau van de onderneming niet kan worden gesloten bij gebrek aan vakbondsafvaardiging of als het een personeelscategorie betreft die gewoonlijk niet door zulke overeenkomst wordt beoogd, dan wordt de keuze voor de koopkrachtpremies op papieren drager geregeld via een schriftelijke individuele overeenkomst.

Het Koninklijk besluit geeft geen specifieke aanwijzing voor instellingen en inrichtingen van de openbare sector die niet onder het stelsel van collectieve arbeidsbetrekkingen van de privésector vallen. Als deze openbare instellingen of inrichtingen in hun reglementaire akte niet specificeren in welke vorm de consumptiecheques moeten worden toegekend, kunnen zij kiezen tussen de elektronische of de papieren vorm. Als de werkgever in de openbare sector kiest voor de papieren drager, moet hij bijgevolg een individuele schriftelijke overeenkomst sluiten met elke werknemer en moet hij voldoen aan de voorwaarden die zijn vastgesteld voor de toekenning van dit type vouchers (zie punt 1.6).

2.2. Elektronische vorm 

Net als in de privésector moeten consumptiecheques aan bijkomende voorwaarden voldoen, om niet als loon beschouwd te worden:

• het aantal elektronische consumptiecheques en het brutobedrag ervan moeten op de loonbrief worden vermeld;
• alvorens de elektronische consumptiecheques te kunnen gebruiken, moet de werknemer kennis kunnen nemen van het saldo, alsook van de geldigheidsduur van de consumptiecheques die hem werden geleverd en die nog niet gebruikt zijn;
• de keuze voor elektronische consumptiecheques moet worden vastgelegd in een regelgeving die in het bevoegde onderhandelingscomité werd onderhandeld. De onderhandelingen over dit punt kunnen gelijktijdig worden gevoerd met de onderhandelingen over de toekenning van consumptiecheques (koopkrachtpremie) (zie punt 1.2);
• de elektronische consumptiecheques kunnen slechts door een erkend uitgever worden verstrekt. Als die uitgever zijn erkenning verliest of failliet gaat, blijven de consumptiecheques geldig tot hun vervaldatum;
• het gebruik van de elektronische consumptiecheques mag geen kosten met zich meebrengen voor de werknemer, behalve in geval van verlies of diefstal (onder de voorwaarden die bepaald moeten worden in de regelgeving en eventueel in het arbeidsreglement; maar de kosten van de vervangende drager mogen in elk geval niet hoger zijn dan de nominale waarde van een maaltijdcheque, als de werkgever ook maaltijdcheques toekent, of niet hoger dan 5 EUR als er geen maaltijdcheques zijn).

3. Berekeningsregels

Net zoals voor de privésector, maken de bepalingen betreffende de consumptiecheque (koopkrachtpremie) hiervan geen melding (deeltijds werk, schorsingsperiodes, in- en uitdiensttreding, enz.). Onder voorbehoud dat voormelde vrijstellingsvoorwaarden nageleefd worden, moet deze kwestie tijdens de onderhandelingen in het bevoegde onderhandelingscomité worden behandeld.

4. Wat onthouden we? 

Om overheidsinstellingen eventueel een koopkrachtpremie (consumptiecheque) te laten toekennen aan hun werknemers, moet de toekenning van deze premie eerst worden besproken binnen het bevoegde onderhandelingscomité. 

Voor de werkgevers uit de openbare sector die vallen onder het stelsel van collectieve arbeidsbetrekkingen van de privésector en dus afhankelijk zijn van een paritair comité, blijven de geldende voorwaarden dezelfde als die voor de privésector. Het is daarom afwachten op de uitkomst van de onderhandelingen op sectorniveau.

Bronnen :

Koninklijk besluit van 23 april 2023 betreffende de koopkrachtpremie, B.S., 28 april 2023.

Wet van 24 mei 2023 houdende maatregelen inzake het loonoverleg voor de periode 2023-2024, B.S., 31 mei 2023.

Administratieve instructies RSZ - 2023/2