Negatieve indexatie: wat te doen?

Over het algemeen stijgen de lonen van de werknemers als het leven duurder wordt. Dit gebeurt via het indexeringsmechanisme. Als het leven daarentegen minder duur wordt, is het ook mogelijk dat de lonen een negatieve indexering ondergaan. Dit is (binnenkort) het geval voor bepaalde sectoren.

In tegenstelling tot wat is voorzien voor de lonen van werknemers in de overheidssector en voor de sociale uitkeringen, bestaat er voor de privésector geen algemene en/of nationale regelgeving die een automatische loonindexering oplegt.

Om hieraan tegemoet te komen, hebben de meeste sectoren echter een indexeringsmechanisme voorzien. Er werden daarom collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten binnen de verschillende paritaire comités.

Deze bepalen het type indexering (gebaseerd op de overschrijding van de spilindex of een vaste datum) en de lonen die geïndexeerd zullen worden (minimumlonen en effectieve lonen, alleen de minimumlonen, of de minimumlonen en effectieve lonen voor het gedeelte dat overeenkomt met het minimum).

Is een negatieve index mogelijk?

Hoewel we het afgelopen jaar voortdurend met een stijgende inflatie te maken hadden (zie ons artikel daarover), begint deze te vertragen.

Deze dalende inflatie laat dan ook zijn sporen na op de indexering van de lonen. Hoewel het raar klinkt, kan er dus sprake zijn van een negatieve indexering. Dit scenario deed zich al voor in 2009 en 2014.

Wat te doen ingeval van een negatieve index?

Net zoals bij een positieve indexering, is het aan de sectoren om te beslissen of er al dan niet een negatieve indexering wordt toegepast.

In de meeste paritaire comités worden er afspraken gemaakt over de gevolgen van een negatieve indexatie:

• niet-toepassing van de negatieve indexatie zonder meer (bijvoorbeeld PSC 106.02);
• niet-toepassing van de negatieve indexatie, maar verrekening ervan bij de volgende positieve indexatie (bijvoorbeeld PC 124);
• toepassing van de negatieve indexatie (bijvoorbeeld PC 310).

Wat als de sector niets heeft beslist of als de werkgever de negatieve indexering niet wil toepassen?

Als de sector niets uitdrukkelijk voorziet, is het nog mogelijk dat de sociale partners een bindend akkoord sluiten op het moment van de negatieve indexering (bijvoorbeeld PSC 102.09 in het kader van het akkoord 2023-2024).

Wanneer echter het paritair comité niets beslist heeft, komt het aan de werkgever toe om te beslissen wat te doen met de lonen van zijn werknemers. Hij heeft namelijk het recht om deze negatieve indexatie toe te passen en bijgevolg het loon van zijn werknemers te verminderen.

Hij kan eveneens beslissen om deze negatieve indexatie niet toe te passen. In dat laatste geval moet hij wel weten dat hij de niet-toepassing van de negatieve indexatie niet zal kunnen aanrekenen op een volgende positieve indexatie. Dergelijke handelswijze is in strijd met de loonbeschermingswet.

Wat zijn de indexprognoses en waar zijn ze te vinden?

De indexprognoses zijn beschikbaar op onze website. Ze geven u al een idee van wanneer u de lonen moet indexeren, maar ook van het vermoedelijke indexpercentage. De werkelijke indexeringen die op de lonen zullen worden toegepast, zullen worden meegedeeld in ons maandelijks overzicht van de loonaanpassingen na de officiële bekendmaking van de nieuwe indexen.