home

Zelfstandige of werknemer?

ZELFSTANDIGE OF WERKNEMER?

Wanneer je een beroepsactiviteit uitoefent, dien je te weten of deze activiteit als werknemer of als zelfstandige wordt uitgeoefend. Zo weet je onder welk stelsel je je sociale zekerheid dient op te bouwen en kan je genieten van de rechten die je toekomen.

Je bent zelfstandige wanneer je een beroepsactiviteit uitoefent zonder dat hiervoor een arbeidsovereenkomst werd opgesteld, en dus zonder dat je deze activiteit in een ondergeschikte rol uitoefent. Je bent je eigen baas.

Heb je twijfels over jouw situatie, of ben je niet akkoord met het statuut waaronder je actief bent, dan kan je hierover de Commissie Arbeidsrelaties (CAR) contacteren. Dit kan niet alleen duidelijkheid scheppen in alle gevallen van twijfel. Dit kan je ook beschermen tegen schijnzelfstandigheid.

Als je niet onder het juiste stelsel bent aangesloten, heeft dit immers gevolgen voor je sociale zekerheidsopbouw maar ook voor bijvoorbeeld een dekking van arbeidsongevallenverzekering die wel verplicht is voor werknemers maar waarvoor zelfstandigen zelf bijkomende verzekeringen dienen af te sluiten. Het is dus erg belangrijk dat je onder het juiste stelsel bent aangesloten.

De Commissie Arbeidsrelaties (CAR)

De Commissie Arbeidsrelaties (CAR), ingebed bij de FOD Sociale Zekerheid, beoordeelt of iemand werknemer of zelfstandige is. 

Recent werd de Wet over de Arbeidsrelaties gewijzigd. Er is een nieuwe procedure voor het indienen van aanvragen om voor jouw situatie te laten bepalen of je werknemer of zelfstandige bent. Dit kan niet langer via ons fonds verlopen.

Moest je zelf je statuut willen laten nakijken, dan kan je je voortaan rechtstreeks richten tot de Commissie ter regeling van de Arbeidsrelaties (CAR).

Het CAR kan je een beslissing of een advies afleveren. Een beslissing is bindend en dient toegepast te worden door de betrokken instanties. Ben je niet akkoord met een beslissing, dan kan je deze betwisten. Het is ook mogelijk dat je een advies ontvangt van het CAR. Dit wordt vrijblijvend afgeleverd en kan om deze reden niet betwist worden. Nadat je een advies ontvangen hebt, kan je wel een aanvraag voor een beslissing indienen.

De nieuwe termijn om een aanvraag in te dienen is:

  • Vóór de start van de activiteit waarvan je de precieze arbeidsrelatie in vraag stelt
  • Binnen het jaar nadat je de activiteit in kwestie gestart bent
  • Binnen het jaar nadat een nieuw gegeven je je arbeidsrelatie in vraag doet stellen
  • Binnen het jaar nadat je een advies hebt ontvangen van het CAR (enkel als je samen met je tegenpartij een aanvraag indiende of als jij niet om het advies gevraagd had)

Werk je via een digitaal platform dat je opdrachten geeft? Dan heb je uiterlijk tot 31/12/2023, maar dit mag wel voor arbeidsrelaties die al langer dan een jaar lopen.

OPGELET : De arbeidsrelatie moet wel nog steeds bestaan ook op het moment dat je een aanvraag voor een beslissing indient. Een retro-actieve aanvraag is dus niet meer mogelijk.

Wanneer ben je nu zelfstandige of werknemer?

Concreet zijn er vier criteria waar het CAR naar kijkt :

  • Wat we noemen ‘de wil van de partijen zoals in hun overeenkomst uitgedrukt’: in een arbeidsovereenkomst wordt zo duidelijk bepaald wie werknemer is en wie de werkgever. Een zelfstandige kan een overeenkomst opstellen met een opdrachtgever zonder dat er een ondergeschikte rol bestaat.
  • De vrijheid om de werktijd te organiseren. Zo heeft een werknemer bijvoorbeeld een uurrooster te respecteren. Een zelfstandige is vrij om zelf zijn werkuren te bepalen.
  • De vrijheid om het werk te organiseren. Een werknemer krijgt opdrachten uit te voeren binnen een overeengekomen takenpakket. Een zelfstandige kan daarentegen zelf bepalen welke opdrachten hij aanneemt en hoe hij zich organiseert om zijn opdrachten uit te voeren.
  • De mogelijkheid om een hiërarchische controle uit te oefenen: is er sprake van een ondergeschikte rol of niet? Een zelfstandige kan zelf een hiërarchische controle uitoefenen op anderen (helpers of werknemers in zijn onderneming) maar zou zich niet zelf in een ondergeschikte rol mogen bevinden.

Elk van deze criteria heeft op zich geen doorslaggevende waarde. Het is dus niet zo dat als er één criterium niet is voldaan, dat de arbeidsrelatie moet worden geherkwalificeerd. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat je als zelfstandige over een grote mate van vrijheid beschikt in de organisatie en praktische uitvoering van je werk, maar toch verantwoording moet afleggen aan je opdrachtgever over je werkuren.

Wanneer er voldoende elementen aanwezig zijn die onverenigbaar zijn met de gekozen kwalificatie van werknemer of zelfstandige, dan wordt de arbeidsrelatie geherkwalificeerd.

Extra aandacht voor bepaalde sectoren

In bepaalde sectoren is er voortaan een ‘wettelijk vermoeden’ dat er vaker van een schijnstatuut sprake zou kunnen zijn.

Deze sectoren zijn :

Ben je in één van deze sectoren werkzaam en heb je twijfels over je precieze arbeidsrelaties, dan kan je via de pdf een advies- of beslissingsaanvraag indienen bij de Commissie Arbeidsrelaties (CAR).

Meer weten?

Kijk zeker eens op :

Commissie Arbeidsrelaties (belgium.be)

Sociale Zekerheid voor Zelfstandige Ondernemers (www.rsvz.be)

Sociale Zekerheid voor werknemers: de verplichtingen voor een werkgever (socialsecurity.be)

Het Arbeidsrecht (www.werk.belgie.be)