In het Paritair Comité voor de gezondheidsdiensten werd op 30 juni 2006 een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten tot toekenning van het bediendestatuut aan het verzorgend personeel.  Zij werd algemeen verbindend verklaard door een koninklijk besluit van 8 maart 2009 en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 24 april 2009.

In het Belgisch Staatsblad van 18 maart 2019 verscheen het koninklijk besluit van 27 februari 2019 tot wijziging van het koninklijk besluit van 12 januari 2006 tot vaststelling van de verpleegkundige activiteiten die de zorgkundigen mogen uitvoeren en de voorwaarden waaronder de zorgkundigen deze handelingen mogen stellen.

Wij geven u hierna de integrale tekst van de CAO van 30 juni 2006 en een commentaar met betrekking tot de zorgkundigen.

A. CAO 30/06/2006

Artikel 1

Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de werkgevers en de werknemers van de instellingen die onder het Paritair Comité voor de gezondheidsdiensten ressorteren.

Onder werknemers wordt verstaan: het mannelijk en vrouwelijk werklieden- en bediendenpersoneel.

Artikel 2

Deze collectieve arbeidsovereenkomst geeft uitvoering aan het punt 2.1 van het akkoord betreffende de federale gezondheidssectoren voor de privé-sector van 26 april 2005.

Artikel 3

De taken van verzorgenden kaderen hoofdzakelijk in de notie van hoofdarbeid zoals bedoeld in artikel 3 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.

Artikel 4

Deze collectieve arbeidsovereenkomst treedt in werking de dag na de ondertekening ervan en is gesloten voor onbepaalde duur.

Zij kan worden opgezegd door elk van de ondertekende partijen mits een opzeggingstermijn van drie maanden te betekenen bij een ter post aangetekend schrijven gericht aan de voorzitter van het Paritair Comité voor de gezondheidsdiensten.

 B. Commentaar mbt de zorgkundigen

 1. Wie is zorgkundige ?

Onder zorgkundige wordt verstaan de persoon die specifiek is opgeleid om de verpleegkundige onder zijn/haar toezicht bij te staan inzake zorgverstrekking, gezondheidsopvoeding en logistiek in het kader van de door de verpleegkundige gecoördineerde activiteiten binnen een gestructureerde equipe (art. 59 van de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerde wet van 10/05/2015).
De gestructureerde equipe moet aan volgende eisen voldoen (art. 3 KB 12 januari 2006) :
- de gestructureerde equipe moet zodanig zijn opgesteld dat de verpleegkundigen toezicht kunnen uitoefenen op de activiteiten van de zorgkundigen
- de gestructureerde equipe moet de continuïteit en de kwaliteit van de zorg verzekeren
- zij organiseert het gezamenlijk patiëntenoverleg waarbij het zorgplan geëvalueerd en zo nodig bijgestuurd wordt
- zij voert een samenwerkingsprocedure in tussen verpleegkundigen en zorgkundigen. Deze laatsten rapporteren nog dezelfde dag aan de verpleegkundige die toezicht houdt op hun activiteiten
- zij krijgt permanente opleiding.

Onder " toezicht " wordt verstaan (art. 3 KB 12 januari 2006) :
- de verpleegkundige ziet erop toe dat de zorgverstrekking, de gezondheidsopvoeding en de logistieke activiteiten die hij aan de zorgkundige van de gestructureerde equipe heeft toevertrouwd, correct worden uitgevoerd
- het aantal zorgkundigen dat onder toezicht van een verpleegkundige werkt, hangt af van de personeelsnormen van de gestructureerde equipe, van de complexiteit van de zorg en van de stabiliteit van de toestand van de patiënten. Hiermee rekening houdend, is de aanwezigheid van de verpleegkundige bij de uitvoering van de activiteiten door de zorgkundige niet steeds vereist
- de verpleegkundige moet bereikbaar zijn om de nodige informatie en ondersteuning te geven aan de zorgkundige.
 
De zorgkundige wordt betrokken, binnen zijn bevoegdheden en vorming, bij het bijhouden voor elke patiënt van het verpleegkundig dossier.
Zorgkundigen moeten elk jaar een permanente opleiding van minstens 8 uur krijgen.

2. Welke activiteiten mogen zorgkundigen onder toezicht van de verpleegkundige en binnen een gestructureerde equipe uitoefenen ?

Zorgkundigen mogen die activiteiten enkel uitoefenen wanneer ze zijn gedelegeerd door een verpleegkundige na evaluatie van de patiënt.  Verpleegkundigen kunnen die delegatie op elk moment beëindigen.

1° Lijst van 12/01/2006

• het observeren en het signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch, psychisch en sociaal vlak binnen de context van de activiteiten van het dagelijks leven (ADL);
• het informeren en het adviseren van de patiënt/resident en zijn familie conform het zorgplan, voor wat betreft de toegestane technische verstrekkingen
• het bijstaan van de patiënt/resident en zijn omgeving in moeilijke momenten;
• mondzorg;
• het verwijderen en het heraanbrengen van kousen ter preventie en/of behandeling van veneuze aandoeningen, met uitsluiting van compressietherapie met elastische verbanden;
• het obsereveren van het functioneren van de blaassonde en het signaleren van problemen;
• hygiënische verzorging van een geheelde stoma, zonder dat wondzorg noodzakelijk is;
• de orale vochtinname van de patiënt/resident bewaken en het signaleren van problemen;
• de patiënt/resident helpen bij de inname van geneesmiddelen via orale weg, nadat het geneesmiddel door middel van een distributiesysteem, door een verpleegkundige of een apotheker werd klaargezet en gepersonaliseerd;
• de vocht- en voedseltoediening bij een patiënt/resident langs orale weg helpen verrichten, uitgezonderd bij slikstoornissen en bij sondevoeding;
• de patiënt/resident in een functionele houding brengen met technische hulpmiddelen en het toezicht hierop, conform het zorgplan;
• hygiënische verzorging van patiënten/residenten met een dysfunctie van de ADL, conform het zorgplan;
• vervoer van patiënten/residenten conform het zorgplan;
• toepassing van de maatregelen ter voorkoming van lichamelijk letsels, conform het zorgplan;
• toepassing van de maatregelen ter voorkoming van infecties, conform het zorgplan;
• toepassing van de maatregelen ter voorkoming van decubitusletsels, conform het zorgplan;
• het meten van de polslag en de lichaamstemperatuur en het meedelen van de resultaten;
• de patiënt/resident helpen bij niet steriele afname van excreties en secreties.

2° Lijst van 01/09/2019

Zijn alleen ertoe gemachtigd de verpleegkundige activiteiten bedoeld in 2° te verrichten:

- de personen die vanaf 01/09/2019 voldoen aan de voorwaarden om geregistreerd te worden als zorgkundige, zoals bepaald in art. 2 van het KB van 12/01/2006 tot vaststelling van de nadere regels  om geregistreerd te worden als zorgkundige, en voor wie het opleidingsprogramma minstens 150 effectieve uren omvat betreffende de uitvoering van voormelde activiteiten, die maximaal voor de helft worden ingevuld met stage;

- de personen die vóór 01/09/2019 voldoen aan de voorwaarden om geregistreerd te worden als zorgkundige, zoals bepaald in art. 2 van het KB van 12/01/2006 tot vaststelling van de nadere regels om geregistreerd te worden als zorgkundige, bewijzen dat ze met vrucht geslaagd zijn voor een bijkomende opleidingen van minstens 150 effectieve uren, die maximaal voor de helft wordt ingevuld met stage en waaruit blijkt dat ze de bekwaamheid hebben verworven voor het verrichten van de verpleegkundige activiteiten bedoeld in 2°.

• Meting van de parameters behorende tot de verschillende biologische functiestelsels, met inbegrip van de glycemie meting door capillaire bloedafname.  De zorgkundige moet de resultaten van deze metingen tijdig en accuraat rapporteren aan de verpleegkundige;
• Toediening van medicatie, met uitsluiting van verdovende middelen, die voorbereid is door de verpleegkundige of de apotheker langs volgende toedieningswegen:
  • oraal (inbegrepen inhalatie);
  • rectaal;
  • oogindruppeling;
  • oorindruppeling;
  • percutaan;
  • subcutaan: enkel voor wat betreft de subcutane toediening van gefractioneerde heparine.
• Voeding en vochttoediening langs orale weg;
• Manuele verwijdering van fecalomen;
• Het verwijderen en heraanbrengen van verbanden en van kousen ter preventie en/of behandeling van veneuze aandoeningen.

3. Registratie

Niemand mag het beroep van zorgkundige uitoefenen die niet geregistreerd is binnen de diensten van de regering (art. 56 van de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerde wet van 10/05/2015).