Afschaffing van het Franse grensarbeidersstelsel : laatste etappe vanaf 1 januari 2012

Op 1 januari 2012 vangt de laatste van drie periodes aan die zal leiden tot de afschaffing van het Franse grensarbeidersstelsel in 2033.

Welke verplichtingen houdt dit in voor u en uw franse grensarbeiders ?

Het dubbelbelastingsverdrag dat België gesloten heeft met Frankrijk voorziet, in tegenstelling tot de dubbelbelastingsverdragen die België heeft gesloten met de andere buurlanden, een grensarbeidersregeling ten gunste van Franse rijksinwoners.

Deze grensarbeidersregeling is een afwijking op het principe dat bezoldigingen van werknemers (deze regeling geldt niet voor bedrijfsleiders en voor bezoldigingen betaald door overheidsinstellingen die geen industriële of commerciële activiteiten uitoefenen) verdiend ingevolge arbeidsprestaties in België geleverd, belast worden in het land waar zij werkzaam zijn. De grensarbeidersregeling voorziet namelijk dat Franse grensarbeiders op hun inkomsten belast worden in het land waar zij hun woonplaats hebben, Frankrijk dus.

In vorige artikels berichtten we u reeds dat België en Frankrijk deze grensarbeidersregeling herzien hebben en overeengekomen zijn om deze regeling af te schaffen. 

Deze afschaffing ging in drie periodes verlopen :

1. een eerste periode liep van 2003 tot en met 2008;
2. een tweede periode loopt van van 2009 tot en met 2011;
3. een derde en laatste periode zal van 2012 tot en met 2033 lopen. 

Vanaf 1 januari 2012 zal de grensarbeidersregeling alleen nog toegekend worden aan de werknemers die op 31 december 2011 met recht het voordeel van de grensarbeidersregeling zullen genieten en dit bijgevolg zullen kunnen verderzetten tot 2033.

Het gaat om de werknemers:

1. die op 31 december 2008 hun duurzaam tehuis niet in België hadden én
2. die op 31 december 2011 :

• hun enig duurzaam tehuis in de Franse grensstreek zullen hebben én
• hun bezoldigde werkzaamheid in de Belgische grensstreek zullen uitoefenen zonder die grensstreek in de loop van het jaar 2011 meer dan 30 dagen verlaten te hebben in de uitoefening van die werkzaamheid.

Er is wel een uitzondering : Werknemers die hun duurzaam tehuis in de Franse grensstreek hebben maar die op 31 december 2011 hun werk in de Belgische grensstreek zullen verloren hebben en zullen kunnen bewijzen dat ze daar in de loop van het jaar 2011 drie maanden gewerkt hebben, komen eveneens in aanmerking om verder het voordeel van de grensarbeidersregeling te genieten indien ze opnieuw werk vinden in die Belgische grensstreek. Deze bepaling heeft tot doel om het voordeel van de grensarbeidersregeling niet te moeten ontzeggen aan de personen die in de bijzonder ongelukkige omstandigheid verkeren dat ze in de loop van het jaar 2011 gedurende minstens drie maanden een bezoldigde werkzaamheid in de Belgische grensstreek zullen uitgeoefend hebben maar op 31 december 2011 werkloos zullen zijn, waardoor ze op die datum dus niet zullen voldoen aan de voorwaarde van het uitoefenen van de werkzaamheid in de Belgische grensstreek.

Vanaf 1 januari 2012 zullen er geen nieuwe grensarbeiders dus meer bijkomen. De belastingplichtigen, inwoners van Frankrijk, die vanaf 1 januari 2012 een bezoldigde werkzaamheid in de Belgische grensstreek zullen beginnen uit te oefenen, zullen het voordeel van de grensarbeidersregeling dus niet meer kunnen genieten en zullen in principe in België belastingen moeten betalen op de bezoldigingen ontvangen voor de in België geleverde prestaties.

De werknemers daarentegen die de grensarbeidersregeling kunnen blijven genieten, zullen dit enkel kunnen voor de nog resterende 22 jaar doen op voorwaarde dat :

1. zij hun enig duurzaam tehuis in de Franse grensstreek zonder onderbreking behouden én
2. zij de uitoefening van hun bezoldigde werkzaamheid in de Belgische grensstreek zonder onderbreking voortzetten én
3. zij niet meer dan 30 dagen per kalenderjaar de Belgische grensstreek verlaten in de uitoefening van hun werkzaamheid. Een deel van de dag dat de grensstreek wordt verlaten, telt als een volledige dag.

Sommige verplaatsingen buiten die grensstreek worden evenwel niet meegeteld:

• gevallen van overmacht, buiten de wil van de werkgever en de werknemer;
• het af en toe doorkruisen van een niet tot de grensstreek behorend gebied in België om zich naar een plaats binnen die Belgische grensstreek of buiten België te begeven;
• werkzaamheden inherent aan de functie van vakbondsafgevaardigde;
• het deelnemen aan een comité voor preventie en bescherming op het werk, of aan een paritair comité of het bijwonen van een vergadering van de werkgeversfederatie;
• het deelnemen aan een ondernemingsraad;
• het bijwonen van een personeelsfeest;
• doktersbezoeken;
• het verlaten van de grensstreek voor beroepsopleiding, beperkt tot 5 werkdagen per kalenderjaar (met andere woorden : indien een werknemer in de loop van een kalenderjaar 7 dagen beroepsopleiding volgt buiten de grensstreek, worden slechts twee van die dagen meegeteld voor de berekening van de 30-dagengrens);
• de dagen waarop de werknemer de Belgische grensstreek verlaat in het kader van een transportwerkzaamheid, voor zover de totale afstand die op de betrokken dagen buiten de grensstreek wordt afgelegd niet meer bedraagt dan een kwart van de totale afstand die noodzakelijkerwijs wordt afgelegd voor de uitoefening van die werkzaamheid.

Wanneer een werknemer die in aanmerking komt om het voordeel van de grensarbeidersregeling te genieten in de loop van een gegeven jaar niet langer zijn duurzaam tehuis in de Franse grensstreek heeft, zal hij het voordeel van de grensarbeidersregeling definitief verliezen vanaf dat jaar.

Dit zal ook het geval zijn wanneer hij in de loop van een gegeven jaar ophoudt zijn werkzaamheid in de Belgische grensstreek uit te oefenen. In dit verband wordt duidelijk gesteld dat sommige afwezigheden zoals ziekte, ongeval, betaald educatief verlof, vakantie of werkloosheid niet beschouwd worden als een onderbreking van het uitoefenen van de werkzaamheid in de grensstreek en dus niet leiden tot het verlies van het voordeel van de grensarbeidersregeling. Het gaat om afwezigheden die te wijten zijn aan omstandigheden. Een verandering van werkgever zal evenmin leiden tot het verlies van het voordeel van de grensarbeidersregeling voor zover de bezoldigde werkzaamheid zonder onderbreking verder wordt uitgeoefend in de Belgische grensstreek.

Wanneer een werknemer daarentegen voor de eerste keer de limiet van 30 dagen die is toegestaan voor het verlaten van de grensstreek overschrijdt, zal hij het voordeel van de grensarbeidersregeling enkel voor het beschouwde jaar verliezen. Enkel wanneer die limiet een tweede keer wordt overschreden zal het verlies van dat voordeel definitief zijn.

Een speciale regeling bestaat voor de seizoensarbeiders. Zij kunnen tot 2033 het voordeel van de grensarbeidersregeling genieten, op voorwaarde dat ze :

• hun enig duurzaam tehuis in de Franse grensstreek hebben én
• in de Belgische grensstreek een bezoldigde werkzaamheid uitoefenen, waarvan de duur beperkt is tot maximum 90 dagen per kalenderjaar, hetzij wegens het seizoensgebonden karakter van het werk, hetzij omdat de werknemer voor bepaalde perioden van het jaar is aangeworven als aanvullend personeelslid of als uitzendkracht is beperkt én
• dat ze niet meer dan 15% van het aantal gepresteerde dagen per kalenderjaar buiten de belgische grenszone presteren.

Conclusie : Wees op uw hoede als u een werknemer aanwerft en deze het statuut van Frans grensarbeider inroept.