Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar,… een karrenvracht geschenken, het saldo op de bankrekening flirt met de rode cijfers. Maar als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Kunnen we dit jaar ook op de eindejaarspremie rekenen?
Hieronder beantwoorden we enkele veel gestelde vragen over dit aangename onderwerp.
1. Moet de werkgever een eindejaarspremie betalen?
De werkgever moet aan zijn werknemers een eindejaarspremie betalen wanneer dit wordt verplicht door een rechtsbron.
Mogelijke rechtsbronnen zijn:
- de collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van het (sub-) paritair comité;
- de collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van de onderneming;
- de individuele arbeidsovereenkomst;
- het arbeidsreglement;
- het gebruik.
Deze opsomming geeft aan dat er noch in de wet, noch in een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van de Nationale Arbeidsraad geldig voor alle sectoren, een recht op uitbetaling van een eindejaarspremie bestaat.
2. Hoe te werk gaan om, buiten elke verplichting om, een eindejaarspremie toe te kennen en te vermijden dat er gewag kan worden gemaakt van een gebruik?
Wanneer het over het gebruik gaat, dient u te weten dat de werkgever verplicht kan zijn een eindejaarspremie aan zijn werknemers uit te betalen als het gebruik de volgende kenmerken vertoont:
- bestendig zijn, d.w.z. dat de premie gedurende een voldoende lange tijd werd toegekend;
- vast zijn, d.w.z. men heeft steeds dezelfde berekeningswijze toegepast;
- algemeen zijn, d.w.z. men heeft dezelfde regels toegepast t.o.v. alle personeelsleden die zich in eenzelfde situatie bevinden in de onderneming.
Als de werkgever een eindejaarspremie wil toekennen zonder dat er voor de toekomst gewag kan worden gemaakt van een gebruik, dient hij met iedereen aan wie een eindejaarspremie wordt betaald, overeenkomen dat deze premie een vrijwillig toemaatje is en dat het geen verworvenheid is voor de toekomst. Natuurlijk zet u dit alles mooi op papier.
Voor meer informatie over de verplichtingen die bestaan in de diverse sectoren, raadpleegt u best onze sectorale documentatie.
3. Kan er worden verzaakt aan het recht op de premie ?
Aantrekkelijk idee om zo de loonlasten in deze tijden van crisis te verlagen. Kan dat zo maar?
Als u de sectorale documentatie die van toepassing is in uw sector raadpleegt, zult u merken dat de cao's, die de werkgevers verplichten een eindejaarspremie te betalen, bij Koninklijk Besluit algemeen verbindend werden verklaard of het zullen worden waardoor ze kracht van wet hebben. Er kan dus helemaal geen sprake van zijn om werknemers te laten verzaken aan de eindejaarspremie alvorens zij recht hebben op de betaling ervan. Dat is ook zo wanneer een bedrijfscao de werkgever verplicht een eindejaarspremie te betalen. Zodra zij een recht op betaling van de premie kunnen laten gelden, zullen de werknemers er aan kunnen verzaken. De rechtspraak hierover is wel niet eensgezind.
Als de betaling van de premie toegekend wordt door het arbeidsreglement, de arbeidsovereenkomst of het gebruik, dan kunnen de werknemers er al aan verzaken voordat ze er recht op hebben.
Belangrijk is te weten dat men deze verzaking niet kan uitspelen tegen de RSZ omdat hij belast is met een openbare opdracht en hoe dan ook de sociale bijdragen op de premie zal vorderen, betaald of niet.
Om te kunnen spreken van een geldige verzaking en om alle betwistingen te vermijden, moeten de werknemers duidelijk en nauwkeurig hun wil te kennen geven. Het is dan ook raadzaam alles netjes op papier te hebben.
Na het lezen van dit alles zal u ook hebben kunnen besluiten dat het best is om na te gaan of er geen andere mogelijkheden zijn om uw loonlasten te verminderen.
4. Mag een werkgever dit jaar een eindejaarspremie invoeren?
Het interprofessionneel akkoord 2011-2012 laat geen vrijheid voor 2011. De loonnorm is inderdaad nul dit jaar, en daarom kunnen de werkgevers hun werknemers niet belonen met de invoering van een eindejaarspremie.
In 2012 bedraagt de loonnorm 0,3%. Deze verhoging kan omgezet worden naar de invoering/verhoging van een eindejaarspremie ter waarde van 0,3%. Voor meer informatie hierover verwijzen wij u naar ons artikel van 6 oktober 2011.
5. Wordt de eindejaarspremie als loon beschouwd?
De eindejaarspremie is wel degelijk loon en is de tegenprestatie van geleverde arbeid.
Deze kwalificatie heeft juridische gevolgen zoals o.m.:
- socialezekerheidsbijdragen zijn verschuldigd op het bedrag van de eindejaarspremie;
- met het bedrag van de eindejaarspremie moet worden rekening gehouden voor de berekening van de verbrekingsvergoeding;
- de fiscus beschouwt de eindejaarspremie als een uitzonderlijke vergoeding. De bedrijfsvoorheffing die erop zal worden ingehouden, wordt bepaald volgens een speciaal tarief dat in functie staat van de gewone belastbare jaarbezoldiging van de werknemer;
- de eindejaarspremie is net zoals loon vatbaar voor beslag/overdracht;
- …
6. Op welke premie hebben de deeltijdse werknemers recht?
Wanneer een voltijdse werknemer in een onderneming recht heeft op een eindejaarspremie, dan zal de deeltijdse werknemer van een zelfde categorie en met dezelfde arbeidsvoorwaarden er ook recht op hebben, in evenredigheid met de duur van zijn arbeidsprestaties.
7. Is de eindejaarspremie deelbaar of ondeelbaar?
In principe is de eindejaarspremie deelbaar als er geen andersluidende bepalingen zijn in de rechtsbron. Hij wordt betaald als tegenprestatie voor geleverde arbeid in een referteperiode.
Als er dus niets bepaald werd omtrent de (on)deelbaarheid, dan zal de premie slechts moeten worden toegekend in evenredigheid met de duur van de tewerkstelling, rekening houdend met de indiensttreding of het vertrek van de werknemer tijdens de referteperiode.
Voorbeeld :
Een werknemer heeft recht op een eindejaarspremie. Eind april 2011 verlaat die werknemer de onderneming.
In dit voorbeeld moet er, wanneer de eindejaarspremie wordt berekend, geen rekening worden gehouden met de maanden na april 2011.
8. Wat gebeurt er op het einde van de arbeidsovereenkomst?
Opzegging of verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werkgever heeft geen invloed op de toekenningsvoorwaarden van de eindejaarspremie. Een prorata is verschuldigd indien de collectieve arbeidsovereenkomst dit voorziet. Dit is ook het geval wanneer daaromtrent helemaal niets bepaald wordt (principe van deelbaarheid); de eindejaarspremie is immers deelbaar. Noteer echter dat er geen prorata verschuldigd is indien de toekenningsvoorwaarden vereist door de rechtsbron niet alle vervuld zijn (b.v. in dienst zijn op de in de CAO bepaalde datum of een minimum anciënniteit bereiken). Zo wordt er door de CAO meestal ook voorzien dat de werknemers die om een dringende reden ontslagen worden hun recht op de eindejaarspremie verliezen.
Ingeval van opzegging of verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werknemer moet men eveneens teruggrijpen naar de betrokken rechtsbron om zich te vergewissen van de toekenningsvoorwaarden. In de CAO’s, de vaakst voorkomende rechtsbronnen, wordt er meestal voorzien dat de werknemers die ontslag geven hun recht op de eindejaarspremie verliezen.
Kortom, er zal steeds moeten teruggegrepen worden naar de toepasselijke rechtsbron om te weten of het recht op de eindejaarspremie blijft bestaan in geval van verbreking van de arbeidsovereenkomst.
9. Gelijkstelling van de anticrisismaatregelen met gewerkte dagen
De tijdelijke crisismaatregelen(economische werkloosheid van bedienden voor het gaanse jaar 2011, individuele en tijdelijke vermindering van de arbeidsprestaties enkel voor januari 2011) die door de federale regering werden getroffen, kunnen de berekening van de eindejaarspremie beïnvloeden.
De gelijkstelling met arbeidsprestaties is vaak ingeschreven in de sectorale cao betreffende de eindejaarspremie of in de ondernemingsovereenkomst of het ondernemingsplan dat de maatregelen in de onderneming invoert.
Blijft u nog met vraagtekens zitten of wenst u bijkomende informatie? Onze dossierbeheerders zullen u graag te woord staan.