Op initiatief van het Europees Verbond van Vakverenigingen vindt op vrijdag 4 april een Europese manifestatie plaats in Brussel. Zowel het ACV, het ABVV als het ACLVB hebben aangekondigd dat zij hieraan zullen deelnemen. Met deze actie wensen de vakverbonden hun ongenoegen te uiten over de Europese besparingsmaatregelen en de sociale dumpingpraktijken. manifestatie Deze manifestatie is gedekt door een stakingsaanzegging.
In dit artikel geven wij een overzicht van de stakingsvormen waarmee de werkgever kan geconfronteerd worden en wat zijn rechten en plichten tegenover de werknemers in dat geval zijn.
Staking in de onderneming
Werknemers die hun werkdag presteren
De werknemers die niet aan de staking deelnemen en die normaal die dag komen werken, moeten het loon voor die dag krijgen.
Werknemers die niet kunnen werken omwille van de staking
De werknemers die niet kunnen werken omwille van de staking, hebben die dag geen recht op gewaarborgd loon. De werkgever moet hen wel, in de mate van het mogelijke, andere taken laten uitvoeren. Indien dit onmogelijk is, wordt de arbeidsovereenkomst van de werknemer geschorst voor de uren die hij niet kan werken en moet de werkgever geen loon betalen.
Werkwillige werknemers kunnen tijdelijk werkloosheidsuitkeringen van de RVA bekomen voor zover het beheerscomité van de RVA daartoe goedkeuring verleent. Met het oog hierop moeten deze werknemers een specifieke aanvraag indienen. Doorgaans wordt aangenomen dat werkwilligen moeten bewijzen dat zij ernstige pogingen hebben ondernomen om hun arbeid normaal te verrichten, doch in de absolute onmogelijkheid waren om de arbeidsovereenkomst uit te voeren.
De werkgever moet dan een controleformulier C.3.2 A (controlekaart) afleveren aan de werknemer die hierom verzoekt. De werknemer moet het formulier steeds in zijn bezit hebben en kunnen voorleggen aan de sociale controleur wanneer deze erom verzoekt. Op het einde van de maand moet de werknemer zijn controleformulier indienen bij zijn uitbetalingsinstelling.
De werkgever levert tevens het formulier C.3.2 - WERKGEVER af (eventueel in tweevoud) dat dienst doet als betalingsformulier ( bewijs van de uren van tijdelijke werkloosheid) en als aanvraag van uitkeringen ten behoeve van de berekening van de uitkeringen waarop de werknemer recht heeft. De werkgever kan dit formulier vervangen worden een elektronische aangifte van tijdelijke werkloosheid ingevolge staking (zie www.sociale-zekerheid.be).
Het Beheerscomité houdt in het bijzonder rekening met het feit of de betrokken werknemers deel uitmaken van de « arbeidseenheid » waarin de stakers zich bevinden en of zij geen belang hebben bij de inwilliging van de eisen van de stakers.
Werknemers die hun werk niet kunnen bereiken omwille van de staking
Een werkwillige werknemer kan aanspraak maken op gewaarborgd loon wanneer hij zich naar het werk begeeft en aantoont dat hij onmogelijk zijn doel kan bereiken omwille van de wegversperringen. In elk geval moet men steeds de feitelijke situatie in aanmerking nemen. Het spreekt voor zich dat een werknemer slechts recht heeft op gewaarborgd loon wanneer hij bewijst voldoende inspanningen te hebben geleverd om op het werk te geraken.
Stakende werknemers
De werknemers die deelnemen aan de stakingsactie verliezen elk recht op loon. Indien de werknemers aangesloten zijn bij een syndicale organisatie en deze heeft de staking erkend, dan kunnen zij aanspraak maken op een stakingsvergoeding ten laste van deze syndicale organisatie.
Staking in een andere onderneming
De werknemers die door een staking in een andere onderneming hun werk niet kunnen uitvoeren, hebben voor die dag geen recht op gewaarborgd loon.
De werknemers hebben eventueel wel recht op een tijdelijke werkloosheidsuitkering ten laste van de RVA. De werkgever moet dan een controleformulier C.3.2 A en een formulier C.3.2 - WERKGEVER (eventueel in tweevoud) afleveren.
Staking van het openbaar vervoer
In principe heeft elke werknemer die niet op het werk geraakt of te laat aankomt recht op het gewaarborgd dagloon indien aan volgende voorwaarden is voldaan:
- de werknemer moet arbeidsgeschikt zijn op het ogenblik dat hij zich naar het werk begeeft;
- hij begeeft zich normaal naar het werk;
- de oorzaak van het te laat komen of van de afwezigheid doet zich voor op de weg naar het werk;
- de oorzaak van de vertraging of van de afwezigheid is onafhankelijk van de wil van de werknemer.
Opgelet! Een staking van het openbaar vervoer die vooraf in de pers werd aangekondigd, kan niet worden gelijkgesteld met een onvoorzienbare gebeurtenis voor de werknemers die zich naar het werk begeven.
De werkgever is in dit laatste geval niet verplicht om het gewaarborgd loon te betalen.
De werknemers die aanspraak willen maken op gewaarborgd loon, zullen moeten aantonen dat zij alle redelijke inspanningen hebben geleverd om het werk tijdig te bereiken maar dat zij ondanks deze inspanningen er toch niet (op tijd) konden geraken.
Stakingspiketten
Werknemers die deel uitmaken van de staking
De werknemers die deelnemen aan de stakingsactie verliezen elk recht op loon. Indien de werknemers aangesloten zijn bij een syndicale organisatie en deze de staking heeft erkend, kunnen zij aanspraak maken op een stakingsvergoeding ten laste van deze syndicale organisatie.
Werknemers die verhinderd worden hun werk uit te voeren door een stakingspiket
Indien het stakingspiket heeft postgevat voor de bedrijfspoort(en), hebben werknemers die verhinderd worden hun werk uit te voeren geen recht op gewaarborgd loon.
Wel kunnen die werknemers tijdelijk aanspraak maken op een werkloosheidsuitkering ten laste van de RVA voor zover het Beheerscomité van de RVA daartoe de goedkeuring verleent. Het Beheerscomité houdt rekening met het feit of de betrokken werknemers deel uitmaken van de « arbeidseenheid » waarin de stakers zich bevinden en of zij geen belang hebben bij de inwilliging van de eisen van de stakers. De werkgever moet dan een controleformulier C.3.2 A en een formulier C.3.2 - WERKGEVER (eventueel in tweevoud) afleveren. De werkgever kan dit formulier vervangen worden een elektronische aangifte van tijdelijke werkloosheid ingevolge staking (zie www.sociale-zekerheid.be).
Indien het stakingspiket heeft postgevat op de toegangsweg van een industriezone, dan moeten volgens bepaalde auteurs werkwillige werknemers toch recht hebben op het gewaarborgd loon als zij kunnen aantonen dat zij voldoende inspanningen hebben geleverd om op het werk te geraken, niet op voorhand op de hoogte waren van het obstakel en de vertraging of de afwezigheid te wijten is aan hetgeen hen onderweg, onafhankelijk van hun wil, is overkomen.
Een andere strekking in de rechtsleer stelt dat werknemers in dit geval geen recht op gewaarborgd loon hebben en de werkwilligen tegen dezelfde voorwaarden aanspraak kunnen maken op tijdelijke werkloosheidsuitkeringen van de RVA.
Wilde staking
Bij een wilde staking is er nooit gewaarborgd loon verschuldigd. De werknemers zullen geen stakingsvergoeding van de syndicale organisatie ontvangen, tenzij deze de wilde staking alsnog erkent.
Mag de werkgever uitzendwerknemers inschakelen om een minimumdienst te waarborgen ?
Wanneer een onderneming wordt getroffen door een stakingsactie, is het deze onderneming verboden om zich te beroepen op uitzendarbeid. De onderneming in staking dient het uitzendkantoor over de staking te informeren. Vanaf het ogenblik dat het uitzendkantoor deze informatie heeft gekregen, mag het geen uitzendwerknemers meer ter beschikking stellen en ter beschikking laten van deze onderneming.