Op zondag 25 mei trekken we allen naar de stembus voor de federale, Vlaamse en Europese verkiezingen. Omdat in België de stemplicht geldt, kan dit voor sommige werknemers een probleem zijn indien zij moeten werken. En wat gebeurt er als mijn werknemer verkozen is? We overlopen de mogelijkheden tijdens én na de verkiezingen.
Mogen werknemers afwezig blijven om te stemmen en/of te “zetelen”?
De werknemer die moet werken op 25 mei heeft twee opties:
- Ofwel stemt de werknemer zelf;
De werkgever moet de werknemers die werken op zondag de mogelijkheid bieden om hun stem te gaan uitbrengen. Indien zij hierdoor afwezig zijn, dan zijn zij gewettigd afwezig. Zij ontvangen wel geen loon voor de periode van afwezigheid.
Indien de werknemer toch zijn stem wenst uit te brengen zonder loonverlies kan hij verlof nemen of eventueel inhaalrust.
Best dus op voorhand bespreken met het personeel!
- Ofwel stemt de werknemer bij volmacht:Een werknemer kan omwille van beroepsredenen stemmen per volmacht, op voorwaarde dat hij een attest (zie link) kan afleveren van zijn werkgever waaruit blijkt dat hij op zondag 25 mei moet werken. Op die manier kan de werknemer een volmacht geven aan een andere kiesgerechtigde.
Wat moet de werknemer hiervoor doen?
Eens hij het attest heeft ontvangen van de werkgever, kan de werknemer een formulier tot volmacht aanvragen bij zijn gemeente of downloaden via volgende link voor Vlaanderen of via de link voor Brussel. De Europese werknemers kunnen uiteraard enkel hun volmacht geven om te kiezen voor het Europees parlement. Het formulier vindt u via deze link voor Vlaanderen of via de link voor Brussel.
Wat als een werknemer moet "zetelen"?Indien de werknemer moet zetelen in een stem-of telbureau heeft de werknemer recht om afwezig te zijn op het werk, dit al dan niet met behoud van het loon.
Hieronder volgt een overzicht van de mogelijke situaties:
| Soort bureau | Recht op loon? | Hoe lang? |
| Bijzitter hoofdstembureau | JA | De nodige tijd |
| Bijzitter stembureau | JA | De nodige tijd |
| Bijzitter hoofdstembureau voor stemopneming | JA | De nodige tijd met een maximum van 5 dagen |
| Bijzitter secundair stembureau of secundair bureau voor stemopneming | NEEN | |
| Voorzitter of secretaris van stembureau en bureau voor stemopneming | NEEN |
Mijn werknemer is verkozen, wat nu?
Verkozen werknemers uit de privésector mogen onder bepaalde voorwaarden van het werk afwezig zijn om hun politiek mandaat uit te oefenen. Werknemers uit de publieke sector en werknemers tewerkgesteld in onderwijsinrichtingen van het vrij gesubsidieerd onderwijs vallen niet onder deze regeling.
Welke werknemers kunnen beroep doen op politiek verlof?
Het betreft de werknemers die de volgende ambten of mandaten uitoefenen:
- lid van een provincieraad;
- lid van een agglomeratieraad;
- lid van een federatieraad;
- lid van een gemeenteraad;
- lid van een districtsraad;
- lid van een raad voor maatschappelijk welzijn;
- lid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie;
- lid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie;
- lid van de Franse gemeenschapscommissie;
- lid van de Raad van de Duitstalige Gemeenschap;
- personen die het ambt bekleden van voorzitter van een van de voornoemde instellingen of lid zijn van hun uitvoerend college.
Opgelet: Regionale, federale en Europese parlementsleden alsmede bestendig afgevaardigden hebben geen recht op politiek verlof.
Naar aanleiding van de verkiezingen op 25 mei 2014 worden volgende mandaten hernieuwd: leden van de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, leden van de Vlaamse gemeenschapscommissie, leden van de Franse gemeenschapscommissie, leden van de Raad van de Duitstalige gemeenschappen en personen die het ambt bekleden van de voorzitten van één van de voornoemde instellingen of lid zijn van hun uitvoerend college.
Duur van het verlof en formaliteiten
De leden en de voorzitter van de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, de Vlaamse gemeenschapscommissie of de Raad van de Duitstalige Gemeenschap of een lid van hun uitvoerend college mogen het politiek verlof enkel gebruiken voor het vervullen van de opdrachten die rechtstreeks voortkomen uit de oefening van de dit mandaat of ambt. De werknemer moet aan zijn werkgever bij het begin het bewijs leveren van zijn mandaat of ambt. Indien een werknemer in een bepaalde maand zijn verlof niet opneemt of dit slechts gedeeltelijk doet, mag hij daarom in een volgende maand het gestelde maximum niet overschrijden.
Deze werknemers krijgen één dag per maand politiek verlof.
Ontslagbescherming
De werknemer die kandidaat is voor één van de hogergenoemde mandaten (of ambten) geniet een ontslagbescherming. De werkgever mag dus geen einde maken aan de arbeidsovereenkomst van de betrokken werknemer, behalve om redenen die vreemd zijn aan de kandidatuur en/of de uitoefening van het politiek mandaat.
Voor zover de werknemer daadwerkelijk op de kandidatenlijst voorkomt, blijft deze ontslagbescherming van kracht gedurende drie maand na de verkiezingen als de werknemer niet verkozen wordt. Wanneer de werknemer effectief verkozen wordt, dan geldt de bescherming voor de gehele duur van het mandaat en tijdens de zes maanden die erop volgen.
Indien de werkgever een beschermde werknemer ontslaat zonder geldige reden zal hij, naast een gepresteerde opzeggingstermijn of uitbetaalde opzeggingsvergoeding, een beschermingsvergoeding moeten betalen van 6 maanden loon.
Behoud van het loon
De werknemer behoudt zijn normaal loon ten laste van de werkgever voor de dagen waarop hij afwezig is wegens politiek verlof. Het normaal loon wordt berekend overeenkomstig de wetgeving betreffende de feestdagen, beperkt tot de loongrens voorgeschreven bij de regeling van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering.
De werkgever kan om de drie maanden de terugbetaling van de lonen en de werkgeversbijdragen bekomen voor de periode van het politiek verlof. Hij moet een aanvraag tot terugbetaling indienen bij de instelling waar de werknemers zijn mandaat of ambt uitvoert aan de hand van een aangifte van schuldvordering die door de betrokken werknemer wordt opgesteld.