Hoe bepalen welk paritair comité bevoegd is voor uw onderneming?
Van op 8 April 2024Weet u welk paritair comité bevoegd is voor een onderneming, dan weet u meteen ook welke sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten van toepassing zijn op uw werknemers.
Wat staat er op het spel voor de werkgever?
De collectieve arbeidsovereenkomsten die in een paritair comité worden gesloten, leggen de arbeidsvoorwaarden en de verloning vast van de werknemers in de sector. Ze bepalen meer in het bijzonder de functieclassificatie, de minimumbarema’s, de indexering van de lonen, de premies, de arbeidsduur enz.
Sluit een onderneming zich aan bij een paritair comité, dan moet ze doorgaans ook bijdragen betalen aan een fonds voor bestaanszekerheid, hetzij rechtstreeks of via de RSZ. Hoe hoog die sociale bijdragen zijn, verschilt van sector tot sector.
Afhankelijk van het paritair comité waartoe hij behoort, moet een werkgever dus meer of minder uitgeven aan lonen en sociale bijdragen.
Wie bepaalt welk paritair comité bevoegd is?
De werkgever bepaalt bij welk paritair comité hij zich aansluit, maar hij kan niet zomaar een keuze maken. De activiteit die de onderneming uitvoert, bepaalt welk paritair comité bevoegd is.
In principe wijst de werkgever het bevoegde paritair comité aan wanneer hij zich inschrijft bij de RSZ. Op dat moment moet de werkgever namelijk een beschrijving geven van de activiteit die zijn onderneming uitvoert. De RSZ kent de onderneming dan een inschrijvingsnummer toe. Op basis daarvan wordt het tarief van de sociale bijdragen bepaald dat in de betreffende activiteitensector van toepassing is.
Een sociaal secretariaat kan werkgevers helpen te bepalen bij welk paritair comité ze thuishoren en welke stappen ze moeten ondernemen om zich in te schrijven bij de RSZ.
Voor advies over het bevoegde paritair comité kan de werkgever ook terecht bij de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid. Indien nodig stuurt zij de arbeidsinspectie om ter plaatse te bepalen tot welk paritair comité de onderneming behoort. Het advies van de administratie is helemaal niet bindend. Het is louter indicatief en verplicht de werkgever tot niets, zelfs indien het advies definitief wordt omdat er geen reactie van de kant van de werkgever komt. Het is evenmin bindend voor een rechter.
Bij een controle kan de sociale inspectie op eigen initiatief de bevoegdheid verifiëren van het paritair comité waarbij een werkgever zich heeft aangesloten. Dat kan ook na een verzoek van het arbeidsauditoraat of de Dienst Collectieve Arbeidsbetrekkingen, of na een klacht van de werknemers of de vakbondsorganisaties.
De werknemers én de werkgever in kwestie kunnen de toewijzing van een paritair comité en de sociale bijdragen die bijgevolg worden gevorderd, aanvechten voor de rechtbank. De rechtbank oordeelt vrij welk paritair comité bevoegd is, zonder gebonden te zijn door het advies van de administratie.
Criterium van de werkelijk uitgevoerde hoofdactiviteit
In principe bepaalt de hoofdactiviteit die een onderneming effectief uitvoert welk paritair comité bevoegd is, tenzij het koninklijk besluit tot oprichting van het paritair comité een ander criterium vooropstelt.
Voorziet het koninklijk besluit niet in een ander criterium, dan is de hoofdactiviteit die de onderneming zelf uitvoert bepalend. Dus niet de aard van het werk dat de werknemers verrichten, noch de functies die ze in de onderneming uitoefenen. Een verkoper in een metaalconstructiebedrijf valt bijvoorbeeld onder de metaalsector en niet onder de handelssector.
De hoofdactiviteit van een onderneming kan worden gedefinieerd als de activiteit die haar bestaansreden vormt, die haar bestaan verantwoordt en haar aard bepaalt. Zo wordt de transportactiviteit van een onderneming die in bouwmaterialen handelt, niet als de eigenlijke activiteit van deze werkgever beschouwd, maar veeleer als een activiteit die bijdraagt aan de uitvoering van de activiteit die het bestaan van de onderneming rechtvaardigt.
De hoofdactiviteit is de activiteit waarvoor het grootste aantal werknemers wordt ingezet of waaraan het grootste aantal werkuren wordt besteed. Het is een activiteit die niet kan worden stopgezet of uitbesteed zonder de bestaansreden van de onderneming te veranderen. Activiteiten die een onderneming uitbesteedt, komen niet in aanmerking. De omzet is slechts een secundair criterium.
Aan de hand van de volgende elementen kan worden bepaald wat precies de activiteit van een onderneming is:
- de activiteit die door de onderneming zelf wordt uitgevoerd;
- de activiteit waarvoor het personeel wordt ingezet;
- objectieve criteria zoals de fabricageprocessen, het gebruikte gereedschap, de aard en bestemming van de geproduceerde of verkochte producten, de uitsplitsing van de omzet over posten als handel, fabricage, verwerking, assemblage, verpakking, onderhoud, plaatsing, vervoer enz.
De volgende criteria zijn daarentegen niet relevant bij het afbakenen van de activiteit van een onderneming:
- het maatschappelijke doel;
- het type contract, de opleiding of de taken van de werknemers;
- het lidmaatschap van een beroepsfederatie;
- de activiteit die bij het handelsregister werd aangegeven;
- de werkgeverscategorie bij de RSZ.
Op het principe om een paritair comité toe te wijzen op basis van de werkelijk uitgevoerde hoofdactiviteit, bestaat een uitzondering. Sommige paritaire comités worden bijvoorbeeld toegewezen op basis van het beroep of de arbeidsovereenkomst van de werknemers. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het nationaal paritair comité voor de sport, dat bevoegd is voor betaalde sportbeoefenaars, of het paritair comité voor het beheer van gebouwen en voor de dienstboden, dat bevoegd is voor werknemers met een arbeidsovereenkomst voor dienstboden.
Eén enkel paritair comité per werkgever
Zelfs wanneer er in zijn onderneming verschillende activiteiten worden uitgevoerd, valt een werkgever in principe slechts onder één paritair comité, conform het beginsel dat ‘de bijzaak de hoofdzaak volgt’. We herinneren eraan dat de hoofdactiviteit de economische activiteit is die de bestaansreden van de onderneming vormt, waaraan het grootste aantal werkuren wordt besteed of waarvoor het merendeel van het personeel wordt ingezet.
Wel zijn er uitzonderingen op de regel van één enkel paritair comité:
- Sommige paritaire comités zijn specifiek bevoegd voor arbeiders of voor bedienden. Een onderneming kan dus onder verschillende paritaire comités vallen voor haar arbeiders en voor haar bedienden.
- Bepaalde koninklijke besluiten tot vaststelling van de bevoegdheid van paritaire comités wijken af van het beginsel dat ‘de bijzaak de hoofdzaak volgt’. Die koninklijke besluiten bepalen dat een werkgever onder het paritair comité kan vallen voor een nevenactiviteit (bv. het paritair comité voor het vermakelijkheidsbedrijf) of voor een normale activiteit, d.w.z. een gebruikelijke activiteit die niet noodzakelijk de hoofdactiviteit moet zijn maar die geen occasionele activiteit mag zijn (bv. het paritair comité voor de bouw).
- Een onderneming die verschillende activiteiten uitoefent, kan bij wijze van uitzondering en onder de volgende voorwaarden onder verschillende paritaire comités vallen:
- Er is geen verband of affiniteit tussen de activiteiten.
- De activiteiten worden uitgevoerd in afzonderlijke gebouwen op grote afstand van elkaar.
- Voor elk van de activiteiten wordt apart personeel ingezet.
In deze context kan rekening worden gehouden met het bestaan van verscheidene vestigingen of technische bedrijfseenheden binnen de onderneming.
Uitgeoefende activiteit op het niveau van de juridische entiteit
De entiteit waaraan een paritair comité wordt toegewezen, is de werkgever als juridische entiteit. Met andere woorden: de natuurlijke persoon of rechtspersoon (nv, bv, vzw enz.) ten aanzien van wie de werknemer zich in ondergeschikt verband bevindt.
Daarom wordt het bevoegde paritair comité bepaald op het niveau van de onderneming als rechtspersoon, en niet op het niveau van de technische bedrijfseenheid (autonome uitbatingszetel). Aangezien een onderneming in principe slechts onder één paritair comité valt, moet het criterium van de hoofdactiviteit van de rechtspersoon worden toegepast wanneer die rechtspersoon uit verscheidene technische bedrijfseenheden bestaat.
Uitgeoefende activiteit in België
Welk paritair comité bevoegd is, hangt af van de activiteit die een onderneming op het Belgisch grondgebied uitoefent. Wanneer een buitenlandse onderneming in België activiteiten uitoefent, wordt het bevoegde paritair comité dus bepaald door de activiteit die op het Belgisch grondgebied wordt uitgevoerd door de juridische entiteit die in België opgericht is of door een gewoon filiaal zonder rechtspersoonlijkheid dat de buitenlandse onderneming in België heeft opgericht.