In het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor bedienden werd op 29 mei 1989 een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten betreffende de loon- en arbeidsvoorwaarden. Zij werd algemeen verbindend verklaard door een koninklijk besluit van 6 augustus 1990 en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 31 augustus 1990.

Artikel 5 van deze collectieve arbeidsovereenkomst werd verschillende keren gewijzigd en laatst door een collectieve arbeidsovereenkomst van 19 september 2011. Deze CAO werd neergelegd bij de Griffie van de Dienst der collectieve arbeidsbetrekkingen en werd geregistreerd onder het nummer 106414/CO/218. 

Wij geven u hierna de gecompileerde bepalingen betreffende de eindejaarspremie; de tussentitels werden door ons aangebracht. Daarna geven wij u een commentaar en praktische schikkingen.

1. Gecompileerde bepalingen van de CAO van 29 mei 1989

HOOFDSTUK I -  Toepassingsgebied

Artikel 1

Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de werkgevers en bedienden van de ondernemingen, welke tot de bevoegdheid behoren van het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor de bedienden.

Onder "bedienden" wordt verstaan, de mannelijke en vrouwelijke bedienden.

(...)

HOOFDSTUK III - Bezoldigingen

(...)

Artikel 5

1.  Bedrag

Voor zover voldaan wordt aan de hierna vermelde voorwaarden wordt een premie gelijk aan het maandloon betaald aan de bedienden.

Voor de handelsvertegenwoordigers waarvan de wedde geheel veranderlijk is, wordt de premie berekend op het maandgemiddelde van het loon der laatste twaalf maanden. Dit maandgemiddelde is evenwel begrensd op het hoogste bedrag van de 4e categorie van de schaal.

Voor de handelsvertegenwoordigers waarvan de wedde gedeeltelijk veranderlijk is, wordt de premie berekend op het maandgemiddelde van het loon der laatste twaalf maanden. Dit maandgemiddelde is evenwel begrensd op het hoogste bedrag van de 4e categorie van de schaal tenzij het vaste gedeelte hoger ligt dan het vermelde bedrag. In het laatste geval wordt in het jaar 1998 de premie begrensd tot het hoogste bedrag van de 4e categorie vermeerderd met de helft van het verschil tussen het hoogste bedrag van de 4e categorie en dat van het vast gedeelte en vanaf het jaar 1999 tot het vaste gedeelte.

2.  Toekenningsvoorwaarden

De te vervullen voorwaarden zijn de volgende:

• verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst voor bedienden, op het ogenblik van de betaling van de premie, behalve voor de hiernavermelde gevallen;
• een anciënniteit hebben van tenminste zes maanden op het ogenblik van de betaling van de premie;
• in de onderneming in dienst zijn getreden ten laatste de eerste dag van het beschouwde werkjaar; voor de bedienden die in de onderneming in dienst zijn getreden na de eerste dag van het beschouwde werkjaar en die een effectieve aanwezigheid hebben van ten minste zes maanden, verhoudt de premie zich tot het aantal maanden effectieve prestatie.

3.  Gelijkgestelde dagen

Het bedrag van de premie mag worden herleid à rato van de afwezigheden in de loop van het jaar, die niet voortspruiten uit de toepassing van de wettelijke, reglementaire en conventionele bepalingen inzake jaarlijkse vakantie, wettelijke Feestdagen, kort verzuim, vaderschapsverlof, betaald educatief verlof, syndicaal verlof, beroepsziekte, arbeidsongeval en bevallingsrust en van 60 dagen ziekte of ongeval.

COMMENTAAR: het toegevoegde stuk treedt in werking op 1 januari 2011 en wordt gesloten voor onbepaalde duur.

4.  Betalingsdatum

Behoudens andere bepalingen overeengekomen op ondernemingsvlak, wordt deze premie uiterlijk betaald hetzij bij het indienen van de maatschappelijke rekeningen, hetzij op het einde van het burgerlijk jaar, dit wil zeggen in de maand december.

5.  Bedienden die de onderneming verlaten hebben om wille van ontslag, pensioen of brugpensioen

Hebben recht op de premie berekend naar rato van de prestaties van het lopende werkjaar, wanneer zij de onderneming verlaten voor de datum van betaling van de premie en voor zover zij een anciënniteit hebben van zes maanden op het ogenblik van hun vertrek:

a)    de bedienden die, behalve om dwingende reden, door de werkgever in de loop van het jaar werden ontslagen;

b)    de gepensioneerden;

c)    de bruggepensioneerden in toepassing van de collectieve arbeidsovereenkomst nummer 17 tot invoering van een regeling van aanvullende vergoeding ten gunste van sommige bejaarde werknemers indien zij worden ontslagen, gesloten in de Nationale Arbeidsraad op 19 december 1974, algemeen verbindend verklaard bij koninklijk besluit van 16 januari 1975, (Belgisch Staatsblad van 31 januari 1975), aangevuld bij de collectieve arbeidsovereenkomst nummer 17bis gesloten op 29 januari 1976 en algemeen verbindend verklaard bij koninklijk besluit van 10 mei 1976 (Belgisch Staatsblad van 3 juni 1976);

d)    de gerechtigden van een brugrustpensioen, in toepassing van het koninklijk besluit nr. 95 van 28 september 1982 betreffende het brugrustpensioen voor werknemers (Belgisch Staatsblad van 2 september 1982);

e) de bedienden van wie de arbeidsovereenkomst wegens definitieve medische overmacht is beëindigd.

COMMENTAAR: het toegevoegde stuk treedt in werking op 1 januari 2011 en wordt gesloten voor onbepaalde duur.

6. Bedienden die zelf ontslag hebben genomen

Hebben recht op een premie naar rato van de prestaties van het lopende werkjaar, de bedienden die in de loop van het jaar, zelf ontslag hebben genomen en voor zover zij een anciënniteit in het bedrijf van minstens 5 jaar kunnen bewijzen.

7.  Beperking van het toepassingsgebied

Voornoemde bepalingen zijn niet van toepassing op:

• de ondernemingen welke in de loop van het jaar een evenwaardig voordeel toekennen, welke ook haar benaming weze, hetzij onder de vorm van een conventionele premie, hetzij ten titel van gift;
• de ondernemingen welke op hun niveau bij overeenkomst de lonen en andere arbeidsvoorwaarden van hun bedienden regelen, voor zover de in deze overeenkomst toegekende voordelen samengenomen ten minste gelijk zijn aan de voordelen voorzien door deze collectieve arbeidsovereenkomst.

8.  Contract voor bepaalde duur of voor en duidelijk omschreven werk

De eindejaarspremie zal eveneens naar rato worden uitbetaald aan de bedienden die werden aangeworven binnen het kader van een contract voor bepaalde duur of voor een duidelijk omschreven werk van minstens zes maand en die de onderneming verlaten voor de betaling van de premie.

COMMENTAAR: het toegevoegde stuk treedt in werking op 1 januari 2011 en wordt gesloten voor onbepaalde duur.

9. Recht op de premie berekend naar rato van de prestaties van het lopende werkjaar

Het recht op de premie berekend naar rato van de prestaties van het lopende werkjaar wordt per volledig gepresteerde kalendermaand toegekend.

HOOFDSTUK XI - Duur van de overeenkomst

Artikel 33

Onderhavige collectieve arbeidsovereenkomst treedt in werking op 1 januari 1989. Zij wordt gesloten voor een onbepaalde duur (...).

2. Commentaar

Wij vestigen uw aandacht op de volgende punten :

1.     De afwezigheden wegens beroepsziekte, arbeidsongeval of bevallingsrust worden volledig gelijkgesteld met werkelijke arbeidsprestaties. De afwezigheden wegens ziekte of ongeval van gemeen recht worden slechts gelijkgesteld ten belope van de eerste 60 kalenderdagen van arbeidsongeschiktheid. Deze 60 kalenderdagen moeten gerekend worden per periode van arbeidsongeschiktheid en ook per plafond per kalenderjaar. 

Voorbeeld: een bediende, in arbeidsongeschiktheid van gemeen recht gedurende de periode van 3 oktober van vorig jaar tot 31 december van het lopende jaar, heeft recht op 11/12den van de premie voor vorig jaar en krijgt geen premie voor het lopende jaar. 

Voorbeeld: een bediende, in arbeidsongeschiktheid van gemeen recht gedurende de periode van 1 december van vorig jaar tot 29 januari van het lopende jaar, heeft recht op 12/12den van de premie voor vorig jaar en heeft ook recht op 12/12den van de premie voor het lopende jaar.

Voorbeeld: een bediende, in arbeidsongeschiktheid van gemeen recht gedurende de periode van 1 december van vorig jaar tot 30 maart van het lopende jaar, heeft recht op 12/12den van de premie voor vorig jaar en heeft recht op 10/12den van de premie voor het lopende jaar.

Voorbeeld: een bediende, in arbeidsongeschiktheid van gemeen recht gedurende de hele maand van april en gedurende de hele maand van juni, heeft recht op 12/12den van de premie.

Voorbeeld: een bediende, in arbeidsongeschiktheid van gemeen recht gedurende de hele maand van april en gedurende de periode van 1 juni tot 28 september, heeft recht op 9/12den van de premie.

2.     De eindejaarspremie is pro rata verschuldigd aan bedienden die de onderneming verlaten hebben voor de betalingsdatum maar die verbonden waren door een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde duur van minstens zes maanden.

3.     De eindejaarspremie is pro rata verschuldigd aan bedienden die hun ontslag hebben gegeven voor de betalingsdatum maar die op de dag waarop de arbeidsovereenkomst een einde heeft genomen een anciënniteit van minstens 5 jaar in de onderneming hebben.

4.     Men dient de eindejaarspremie naar rato van de prestaties van het lopende werkjaar te berekenen.

Voorbeeld: voor een voltijdse bediende die vanaf 1 juli halftijds werkt, zal men het bedrag van zijn premie als volgt berekenen : 6/12de op 100% van zijn loon en 6/12de op 50 % van zijn loon.

Voorbeeld: voor een voltijdse bediende die vanaf 1 september zijn prestaties tot 4/5den heeft verminderd in het kader van ouderschapsverlof of van tijdskrediet, zal men het bedrag van de premie als volgt berekenen : 8/12de op 100 % van zijn loon en 4/12de op 80 % van zijn loon.

5.     In de gevallen waarin de eindejaarspremie berekend moet worden naar rato van de prestaties van het lopende werkjaar, dient men rekening te houden met volledig gepresteerde kalendermaanden voor de berekening ervan.

Voorbeeld: voor een bediende die op 15 januari in dienst trad en waarvan de arbeidsovereenkomst op 20 oktober een einde nam (de werkgever heeft hem ontslag gegeven), zal men 8/12den van zijn premie berekenen omdat de bediende enkel gedurende 8 volledige kalendermaanden heeft gepresteerd (van februari tot en met september).

De verplichting om enkel rekening te houden met de volledig gepresteerde kalendermaanden is van toepassing voor de in- en uitdiensttredingen in de loop van de maand. Zij beoogt niet de schorsingen die niet gelijkgesteld zijn met prestaties.

6.     Is er een eindejaarspremie verschuldigd bij een ontslag in onderling akkoord? Deze hypothese wordt immers niet expliciet vermeld in de CAO. Op basis van de rechtspraak van het Hof van Cassatie, heeft de werknemer in principe recht op een pro rata van de eindejaarspremie bij een ontslag in onderling akkoord. Het Hof stelt immers dat "de eindejaarspremie deelbaar is, tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen". U kunt dit echter vermijden door het recht op een pro rata eindejaarspremie uitdrukkelijk uit te sluiten in een afzonderlijke overeenkomst die wordt afgesloten na de overeenkomst die de beëindiging in wederzijds akkoord formaliseert.

3. Praktische schikkingen

Wij vestigen de aandacht van de aangeslotenen van het erkende sociaal secretariaat GROUP S – Sociaal Secretariaat vzw op het feit dat de voorbereide prestatieopgaven, opgesteld voor de betaling van de eindejaarspremie, slechts de bedienden vermeld worden die in dienst zijn.

Desgevallend dienen zij de bedienden toe te voegen die de onderneming verlaten hebben en recht zouden hebben

op de eindejaarspremie. Dit is in het bijzonder het geval voor de bedienden die zelf ontslag hebben genomen en die 5 jaar anciënniteit hadden.