Brussel werd op 22 maart 2016 getroffen door explosies in de luchthaven van Zaventem en het metrostation van Maalbeek. Deze terreuraanslagen worden door de RVA erkend als overmacht zodat werkgevers die hun personeel als gevolg van de aanslagen niet kunnen tewerkstellen, tijdelijke werkloosheid voor deze werknemers kunnen aanvragen. De RVA heeft beslist om de mogelijkheid van tijdelijke werkloosheid ingevolge overmacht te verlengen tot 30 september 2016.
1. Wanneer kan beroep gedaan worden op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht?
Overmacht veronderstelt een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen, die de uitvoering van de arbeidsovereenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt. De terreuraanslagen van 22 maart 2016 op de nationale luchthaven en de metro worden erkend als overmacht.
De werknemers die de volgende dagen niet kunnen werken als gevolg van de aanslagen, kunnen ook voor de volgende dagen tijdelijk werkloos worden gesteld wegens overmacht. We denken dan in de eerste plaats aan de werknemers die tewerkgesteld worden op de nationale luchthaven maar ook aan werknemers van externe firma's die door de aanslagen niet kunnen tewerkgesteld worden (zoals schoonmaakbedrijven of koerierdiensten die niet kunnen werken omwille van gebrek aan goederen door stillegging van het vliegverkeer,...).
Indien slechts een gedeeltelijke werkhervatting mogelijk is, kan tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor bepaalde dagen worden aangevraagd (bijvoorbeeld voor de taxichauffeurs op de luchthaven).
Tijdelijke werkloosheid ingevolge overmacht is ook mogelijk wanneer specifieke redenen die verband houden met deze aanslagen aantonen dat de werkgever zijn personeel de komende dagen niet kan tewerkstellen.
Sommige ondernemingen zullen (een gedeelte van) hun personeel niet kunnen tewerkstellen als onrechtstreeks gevolg van de terreuraanslagen. We denken dan aan uitzendkantoren in het geval de gebruiker van hun uitzendkracht was gesloten of aan dienstverlenende bedrijven (o.a. schoonmaakbedrijven) omwille van de sluiting van hun klanten.
Daarnaast zijn er ook verschillende horecazaken (hotels, restaurants, …) en winkels die minder klanten over de vloer krijgen en bijgevolg geen werk hebben voor hun voltallige personeel. Zij kunnen een beroep doen op de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor hun werknemers mits zij een gemotiveerde aanvraag indienen bij het bevoegde werkloosheidsbureau, zelfs indien zij niet gelegen zijn in Brussel of Vlaams-Brabant. De regeling moet betrekking hebben op volledige arbeidsdagen en de werknemers kunnen afwisselend worden tewerkgesteld. Hetzelfde principe geldt ook voor reisbureaus en autocarondernemingen.
Tot slot staat de RVA ook tijdelijke werkloosheid ingevolge overmacht toe voor werknemers die het werk niet kunnen bereiken wegens een gebrek aan openbaar vervoer en alternatieven voor zover er geen tewerkstelling op een andere plaats of telewerk mogelijk is en de werknemer geen loon ontvangt (bvb. ingevolge inhaalrust).
2. Voor welke duurtijd kan de aanvraag gebeuren?
De aanvraag kan slechts voor bepaalde duur gebeuren maar kan verlengd worden tot de situatie genormaliseerd is mits het indienen van een nieuwe aanvraag.
De RVA heeft bevestigd dat zij aanvragen tijdelijke werkloosheid ingevolge overmacht aanvaardt tot en met 30 september 2016. Aanvragen vanaf 1 oktober 2016 moeten steeds uitdrukkelijk gemotiveerd worden in die zin dat het uitzonderlijke karakter van de situatie moet worden aangetoond.
3. Hoe en waar moet de aanvraag worden ingediend?
De aanvraag om erkenning van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht moet worden ingediend bij het werkloosheidsbureau bevoegd voor de exploitatiezetel.
Deze aanvraag moet schriftelijk of per mail worden ingediend. De RVA raadt aan om deze aangifte elektronisch te verrichten via de portaalsite van de RSZ of via batch zodat het dossier sneller kan verwerkt worden.
Ondernemingen die werknemers tewerkstellen buiten de luchthaven moeten de specifieke redenen vermelden waaruit de onmogelijkheid inzake tewerkstelling blijkt. Voor werknemers die in en rond de luchthaven worden tewerkgesteld volstaat een verwijzing naar de aanslagen.
4. Is ook tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen mogelijk?
Ondernemingen die gelegen zijn in of rond de luchthaven en die na de aanslagen slechts tot een geleidelijke heropstart van hun activiteit kunnen overgaan, kunnen voor hun werknemers (zowel arbeiders als bedienden) ook tijdelijke werkloosheid ingevolge economische redenen aanvragen. Hetzelfde geldt voor ondernemingen die elders gelegen zijn en waar er een gebrek aan werk is.
Daarbij dienen de voorziene procedures te worden nageleefd, meer bepaald de voorafgaandelijke kennisgeving aan de werknemers en aan de RVA en de elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag aan de RVA.
Voor bedienden kan de economische werkloosheid pas ingevoerd worden nadat in een cao of een goedgekeurd ondernemingsplan werd aangetoond dat de onderneming in moeilijkheden is en een formulier C106A aan de RVA werd overgemaakt.
De RVA voorziet wel de mogelijkheid dat de directeur van het bevoegde werkloosheidsbureau kan afwijken van de termijn van mededeling (in principe minstens 7 dagen vooraf) en nog laattijdige mededelingen kan aanvaarden omwille van het plotse karakter van de gebeurtenissen.